Bugün 21 Şubat Dünya Turist Rehberleri günü ve bugün biz tur rehberleri için özel bir gün. Türkiye ile birlikte tüm dünyada aynı anda kutlamalar yapılır. Türkiye gibi tarihi ve kültürel varlıklar bakımından çok zengin ancak 2016 sonrası turist sayısı bakımından çok fakir olan bir ülkede, bugün 21 Şubat Rehberler Günü'müzü coşkuyla !... kutlayacağız.
Peki, bizler kimiz? Bu ülke için ne gibi işler yaparız? Ülkeye ve insanlara ne gibi faydalarımız dokunur? Bilen var mı?
Türkiye’de 15.000'in üzerinde Profesyonel Kokartlı Tur Rehberi var, yani resmi olarak zor sınavları geçerek, eğitim almış olanlar ve kokart almaya hak kazananlar. T.C. kanunlarına göre TUREB üyesi meslek odalarına üye olarak, düzenli vergisini ve sigortasını ödeyen rehberler, eğer çalışacak tur bulabilirlerse. Çünkü rehberlik çok serbest meslektir öyle ki hiç sosyal garantisi olmayan bir meslektir.
En çok tur rehberi İstanbul’da yaşar, daha sonra İzmir ve Ankara, Nevşehir, Kapadokya. Turistik bölgelerde yani. En çok İngilizce rehberler bu sektörde başı çekerler, adından Almanca konuşan ve Fransızca konuşan rehberler.
Devletin açtığı kurstan veya iki yıllık meslek yüksekokullarından ya da 4 yıllık fakültelerden eğitim alırsanız ve yabancı dil sınavını da geçerseniz, kokartlı bir tur rehberi olursunuz. Eğitim uzun zaman alır, öğrenmek hiç bitmez, hep sürer, bilgiler tükenmez, her daim hep güncellenir. Bazen sanal alemdeki Google’la bile savaşırsınız.
En az bir yabancı dili çok iyi konuşan, yazan ve anlayan eğitimli bir meslek sınıfıdır. Bazı durumlarda net olarak 4 yabancı dili ve hatta 5 yabancı dili bilen rehber meslektaşlarımız da çoktur. Yabancı dillere karşı yetenekli insanlardan oluşan elit bir topluluktur.
'Geçinmek için başka işler yapsalar bile, kendilerini bir rehber olarak tanıtırlar. Ve bu iş onlar için bir yaşama biçimi olduğu için, sürekli okurlar, bilgi toplarlar, okurlar, sonra duramazlar, yazarlar, seyahat ettikleri yerlerde, fotoğraflar çekerler.
Sanal ortamlarda gruplar kurarlar ve bilgi paylaşımı için sayfalar açarlar. 20 yıl, 30 yıl emek verdikleri, binlerce km seyahat ettikleri, gördükleri yerleri ve edindikleri bilgileri sizlerle paylaşırlar... ''
Serbest olarak çalışan rehberler risk alırlar, kendi Bağ-Kur primlerini ve kendi vergilerini makbuz keserek öderler. Özel sigortalı olmak büyük bir hayaldir…
Turist yurt dışından gelince ilk onu görür ve en sonunda da muhtemelen onu görerek bu güzel memleketten ayrılır. Rehber aslında bütün ülkeyi temsil eder, adeta her konu hakkında her an bilgi verebilecek olan bir büyükelçi gibidir. Seyahat acenteleri, otelleri, otobüsü ve uçağı ayarlar sonra program dosyasını ve yolcu listesini rehberin eline verir, çekilir aradan ve her şey rehbere kalır.
Evinden, çocuğundan uzak yalnız otel odalarında, hayatında ilk gördüğü kişilere katıksız ve koşulsuz sevgi ve saygı göstererek görevini en iyi şekilde tamamlamaya çalışır.
Yabancı Turist Azaldı! Peki, Şimdi Bu Rehberler Ne Yapıyorlar?
Rehberler T.C. Kültür ve Turizm bakanlığına bağlı olsalar da serbest çalışırlar, kimse onlara aç mısın açıkta mısın? Turun var mı? Yevmiyeni acenteden tam olarak alabildin mi? SGK sigortanı bu ay yatırabildin mi? diye sormaz, kimsenin aklına gelmez. Çünkü bu meslek çok çok serbesttir ve rehberler yalnız insanlardır.
İnsanlar, sektör iş ortakları, sadece işleri düşünce ararlar, yoksa kimse seni aramaz, sormaz, sen görünmezsen. Ha, bir meslek odaları vardır. TUREB, İRO, İZRO, ARO, MURO, Ankara da, İstanbul’da ve bir kaç ilde görev yaparlar. Meslek haklarımızı korumak adına, yollarda kaçak tur ve korsan rehberlere karşı denetimler yaparlar ve cezalar yazarlar, caydırıcı olmaya çalışırlar ama o kadar.
Rehber yine yalnızdır...
Çünkü yabancı turizm bittiğinden beri işsiz rehber sayısı çoğalmıştır. Yerli piyasada ablalar, teyzeler, kaptanlar, dernek başkanları, öğretmenler vs. gibi herkes kendini zaten hep rehber sandığı için, otobüslere sadece kanunlar zorladığı için ve para cezası almamak korkusuyla, mecburen kokartlı rehber alırlar...
Buna rağmen, akıllarının hep bir ucunda '' bu adama ne gerek var? Ona vereceğim para keşke cebimde kalsa.'' diye düşünen acenteci, abla ve teyze çok boldur. Bıraksanız resmi kokartını kopyalayabilse, sizi otobüsten atacak kadar da size karşı sabırsızdırlar. TÜRSAB bir kanun çıkarabilse, herkese Türkçe dilde kokart vermek ister ve her acenteci kendi rehber olmak ister, kalifiye elemana ne gerek var, ha enformasyon memuru ha rehber!
Tur nasılsa yapılır ve işler yetişir. Rehber olmazsa bile, insanları eğlendirmek, coşturmak için hazır durumda Ankara’nın Bağları CD'si vardır nitekim...
Eğer yoksa bile, yüksek teknoloji içeren akıllı telefonlar, her zaman eğlendirmeye hazırdır. Cep telefonundan YouTube uygulamasından hemen bir oyun havası açılır ve eller havaya, haydi oynamaya... Geziniz, neşeli olsun...
Her Türk Rehber Doğar?
Rehber kim ki? Piyasada rehberden bol ne var? diyen kaptandan, devşirme sonradan görme bazı acenteciler! Tam 20 sene okumuş 3 - 4 yabancı dil bilen ve bunları koca bir tarihi anlatabilecek kadar akıcı konuşan rehberleri sınıflandırma cüretini gösterirler.
Hatta yerli piyasada ya iş verdirir ya da hiç verdirmez. Bu adamlar yetki mekanizmasını bile elinde tutar. Adamı piyasadan siler. Arkandan iş çevirirler…
Otobüslerde koltuklar sigortalıdır ama kaptan yani host/hostes koltuğu hariç. Rehberin koltuğu 3 ve 4 numaradır. Onun ofisidir, kitaplarını, lap-top unu, CD’lerini, haritalarını oraya koyar. Ama yerli piyasada ne gariptir ki, bizim koltuklar genellikle seyahat eden müşteriye satılır...?
Yolda bazen rehber müşterisiyle göz teması için ayağa kalkar anlatır, aman düşmek yok çünkü boynun kırılır, ölürsün, hiç sorun değil, biri gelir biri gider hesabı.
Bazı turizm acenteleri için, en iyi rehber, her konuya hâkim olan ya da çok bilgili olan rehber değil, düşük yevmiye ile geceden tek günlük tura çıkan rehber ve host / hostes koltuğunda oturan rehberdir…
Biz rehberler turizm piyasasının yılmaz Donkişot’larıyızdır.
Hak edişini hiç istemeyen, az otopark fişi getiren hatta bedava öğle yemeği yiyen acenteye yük olmayan rehber en sevilen rehberlerdir...
Öte yandan, rehber, rehberin amansız rakibidir de. Bazen de korkunç düşmanı. Arkandan iş çeviren de çoktur. Hele bir tur da hata yap anında ipini çekerler. Acente ile arası iyi olan kemik rehberler yeni geleni pek sevmez. Kıskanır, her daim ayağını kaydırır. Bu vahşi piyasada rekabet de dedikodu da çok boldur...
Profesyonel rehberlik kolay bir meslek değildir, çok okumak, çok araştırmak, güncel haberleri ve gelişmeleri takip etmek gerekir, kitap okumak gerekir, tiyatro seyretmek gerekir, felsefe, sosyoloji okumak gerekir, gayet tabii ki, insan psikolojisini de bilmesi gerekir, değil mi?
İlk yardımdan anlamak, insan halinden anlamak, başkasının derdini kendi derdin bellemek, kendi üzüntünü unutup mikrofon elindeyken gülümsemek, otobüsü ve seyahat acentesini satın almış gibi davranan misafire sabır göstermek ister. Otobüste sizi izleyen ve otobüste dinleyen yüz adet göze ve kulağa karizmatik seslenmeniz ve görünmeniz istenir.
Harbi zor meslektir, evinden uzaklarda, bir otel odasında yatağında yalnız ölen, parasızlıktan, çaresizlikten ve üzüntüden kendini öldüren rehber de olmuştur, ama gerçek rehber yine de mesleğini çok sever ve işini her daim sürdürür, bırakamaz...
Tüm zorluklara ve olumsuzluklara karşın REHBER mutlu insandır, çünkü sevdiği işi yapar.
Halikarnas Balıkçı ‘sının dediği gibi; TUR REHBERİ bir öğretmendir ve kadim ANADOLU ’da onun dersliği...
