Bizans Kronolojisi’nde 330 - 867 yılları arasında hangi hanedan ve imparatorlar hüküm sürmüştür? Bizans'ın (Doğu Roma) kuruluşu ve ardından gerçekleşen olaylar nelerdir?
Bizans ya da asıl ismiyle söylemek gerekirse Doğu Roma İmparatorluğu tarihte 1123 yıl boyunca derin izler bırakmış bir uygarlıktır. Konstantinopolis’in (İstanbul) başkent olduğu andan Fatih Sultan Mehmet’in 1453’teki fethine kadar 1123 yıl boyunca Avrupa’nın ortalarından Mezopotamya’ya ve Kafkaslara kadar her alanda mihenk taşı diyebileceğimiz izler bırakan bir devlettir.
Roma İmparatorluğu’nun gelişen olaylar çerçevesinde tam tabiriyle ikiye bölünmesi 395 yılında I. Theodosius zamanında gerçekleşmiş olsa da aslında 330 yılında fiilen bu bölünmenin en önemli temeli de atılmıştı. Büyük Konstantin’in Byzantium’u yeniden inşa etmeye başlayıp merkez ilan etmesi işte bu bölünmenin en belirgin adımı olarak adlandırılabilir. Zaten yeni kurulan bu kentin adı da Nova Roma yani Yeni Roma idi. Daha sonraları ise o dönemlerdeki adet üzerine şehri kuran kişinin adıyla yani Konstantin’in adıyla adlandırılmaya başlanmıştır. Konstantinopolis ya da Konstantinapol.
Büyük Konstantin
Özellikle İstanbul merkezli olmak üzere Balkanlar ve Anadolu coğrafyasına hayat veren eserler bırakan Bizans, Bizans mıdır yoksa Doğu Roma mı?
Tabii ki günümüzde Bizans tabiri daha yaygın ve kabul gören bir isim ancak aslında bu imparatorluğun ya da devletin adı Doğu Roma’dır. Konstantinopol’un eski isminden dolayı Bizans ismi kullanılıyor. Bunun bu şekilde yaygınlaşmasının sebebi ise 16. yüzyılda bir Alman tarihçinin yazmış olduğu kitabında bu devletten Doğu Roma değil de Bizans olarak bahsetmesidir. Zaman içerisinde de bu isim kabul görmüş ve kullanılmaya başlanmıştır.
“Bütün yollar Roma’ya çıkar.”
Bütün yollar Roma’ya çıkar mı bilinmez ama eğer çıkıyorsa da o Roma, İtalya’daki Roma değil; Büyük Konstantin’in kurduğu Nova Roma yani Yeni Roma’dır. Konstantinopol’deki Milyon Taşı ya da “0” noktası her yere uzaklığın hesaplandığı noktadır. 1453’e kadar da öyle olmuştur ki işte bu yüzden bütün yollar Roma’ya çıkar. Ama bizim Roma’ya, Konstanopolis’e, yani İstanbul’a…
Konstantinopolis
Ancak şu unutulmamalı ki bu devletin asıl ismi Roma’dır. Roma İmparatorluğu’nun devamı olarak nitelendirilen ve hatta Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın tabiriyle Pagan Roma’dan sonra gelen Hristiyan Roma’dır. Zaten bütün Bizans imparatorları da kendilerinden bahsederken Roma İmparatoru olarak bahsederler.
Aşağıda sizlere 1123 yıllık bir devletin hanedanlarından, imparatorlarından, tarihteki önemli olaylarından kronolojik sırayla bahsetmeye çalışacağız. Ancak şunu göreceksiniz ki hiç bitmeyen taht mücadeleleri, savaşlar, entrikaların yanı sıra kimisi günümüze kadar gelmiş kimisi ise ulaşamamış mimari şaheserlerin, bir kültürün iç içe geçtiği 1123 yıl… Özellikle “Bizans entrikası” deyişinin nasıl ve neden ortaya çıktığını da bu yazımızda daha iyi anlaşılacaktır.
12 hanedan ve kimi zaman tek başına kimi zaman ise müşterek olarak yönetilen bir impartorluk… İmparatorları, imparatoriçeleri, önemli olayları, savaşları, eserleri ile Bizans İmparatorluğu…
Konstantin Hanedanı
306 – 337 I. Konstantin (Büyük Konstantin)
Büyük Konstantin ve Annesi Helena
272 – Diocletian’ın dört eyalete ayırdığı Roma’nın Galya Eyaletini yöneten caesar Konstantius ve Helena’nın oğlu olarak Niş’te doğar.
306 – Babası Konstantius ölünce yetenekleri ve cesaretinden dolayı ordunun çok sevdiği Konstantin augustus seçildi. Ancak kabul görmedi ve Galerius kendisini 2. caesar ilan etti.
311 – İmparator Galerius, diğer imparatorları toplantıya çağırır ve Konstantin’e augustus ünvanı verilir. Konstantin ve Licinius ile anlaşır. Diğer imparatorları yok edip imparatorluğu paylaşacaklardır.
312 – Milvian Köprüsü Savaşı: Diğer imparatorlardan Maxentius’u Roma yakınlarında Tiber Nehri kıyısında yener. Roma’ya büyük bir karşılamayla girer. Batı’nın ve Afrika’nın hakimi olmuştur. Roma Senatosu kendisine en büyük augustus yani “Maximus Augustus” ünvanını verirler. Artık en büyük imparatordur.
313 – Milano Fermanı
Bu ferman ile Hristiyanların da rahat bir şekilde inançlarını yaşayabilmeleri ve ibadet yapabilmeleri sağlanır.
314 – Konstantin daha önce anlaştığı Licinius ile karşı karşıya gelir. Cibalae’deki savaşı Konstantin kazanır.
316 – Lucinius ile olan savaşı Konstantin kazanır.
317 – Lucinius ile olan savaşı Merdia’da Konstantin kazanır.
318 – Konstantin sarayını Serdika’ya (Sofya) taşır.
323 – Konstantin, Adrianopolis (Edirne) yakınlarında Licinius’un üstüne yürür. Konstantin savaşı kazanırken, Licinius kaçar. Denizde de donanmayla Çanakkale Boğazı’na gelen Konstantin’in oğlu Krispus, Linius’un donanmasını yener ve yol açılmış olur.
324 – Licinius idam edilir. Konstantin, Diocletian’ın başkent yaptığı Nikomedia’ya (İzmit) yerleşir. Artık tek imparator olmuştur.
324 – Yayınlanan yeni bir fermanla Hristiyanların hakları genişletilir. Pagan inancına ait törenler yasaklanır.
325 – İznik Konsili toplanır. Hristiyanlıkta ortaya çıkan farklı düşünceleri ortadan kaldırıp fikir birliğine varabilmeyi amaçlar.
326 – Konstantin, imparatorluğun resmi dinini Hristiyanlık olarak belirler.
326 – Oğlu Krispus ve Licianus’u İtalya’ya giderken idam ettirir. Farklı gerekçeler var. İkisinin bir olup impatorluğu yönetmek istedikleri ya da Konstantin’in eşi Fausta’nın Krispus ile ilişkisinden bahsedilir. Zaten bir süre sonra Fausta da öldürülür.
328 – Günümüze kadar gelemeyen yeni surlar inşa ettirilir.
330 – Ayasofya ve Aya İrini kiliselerinin yanı sıra birçok kamu binası inşa edilmeye başlanılan Byzantium, Yeni Roma olarak imparatorluk başkenti ilan edilir.
332-334 – Got ve Sarmatianların saldırılarına karşı koyar.
337 – Doğuda ortaya çıkan Sasani tehlikesine karşı sefer hazırlıkları yapılır ve yola koyulur. Yolda İzmit’te aniden hastalanır. Vaftiz edilir ve ölür. Kutsal Havariler Kilisesi’ne gömülür.
Fotoğraf: www.vox.com/world/2018/6/19/17469176/roman-empire-maps-history-explained
337 – 361 II. Konstantius, II. Konstantin, I. Konstans
13 yıl boyunca tahtı paylaştı. 350’de I. Konstans’ın ölümü ile tek başına imparator oldu.
Büyük Konstantin’in ölümünden sonra senato II. Konstantius, II. Konstantin ve I. Konstans’ı augustus ilan eder. II. Konstantius Anadolu ve Mısır’ın; II. Konstantin Britanya, Fransa ve İspanya’nın; I. Konstans ise Kuzey Afrika, İtalya ve Balkanların imparatoru olur.
340 – II. Konstantin İtalya’nın da hakimi olmak için I. Konstans’ın üzerine yürür. Aquelia’da savaşı kaybeder ve I. Konstans tarafından öldürülür. Cesedi Alsa Nehri’ne atılır. Bütün Batı I. Konstans’ın egemenliğine girmiş olur.
350 – I. Konstans komutanlarından Magnentius tarafından öldürülür. Batı imparatorsuz kalır ve birçok yer isyancı komutanın egemenliğine girer.
351-352 – II. Konstantius diğeriki imparatorun ölmesiyle artık tek kalmıştır. Batı’da bulunan isyancı komutan Magnentius’un üzerine yürür. Pannonia’da Osijek yakınlarındaki savaşı kazanır. Ardından isyancı komutanı bulmak için peşinden Galya’ya gider. Magnentius savaşı kaybedince intihar eder.
355 – Oğlu olmadığı için kuzeni olan ve daha küçük çocukken babasını öldürttüğü Julianus’u caesar ilan eder.
356 – II. Konstantius, paganizmin hala güçlü olduğu Roma’da pagan tapınaklarını kapatır. Törenleri yasaklar.
356-357 – Fransa’ya gönderilen Julianus önemli zaferler kazanır. Frankları yenerek Batı’da huzuru sağlar.
361 – Doğuya Sasanilere sefere giderken Tarsus’ta hastalanarak ölür.
361 – 363 I. Julianus (Apostate)
361 – II. Konstantius, Julianus’a karşı sefere giderken Tarsus’ta hastalanır. Ölmeden Julianus’u affettiğini ve onu augustus ilan ettiğini söyler. Aynı yıl Julianus Konstantiopolis’e gelir. Paganizm yanlısıdır. Birçok yasak onunla beraber kalkar. Pagan tapınakları açılır; kurban törenleri serbest bırakılır. Bizzat kendisi kurbanları kestiği için halk arasında kendisine kasap anlamına gelen “victimarius” denirdi.
362 – Antakya’ya gittiğinde Hristiyanlığın çok yayıldığını görür ve yayınladığı fermanla Hristiyanlara baskılar uygulanmaya başlanır.
363 – II. Konstantius döneminde de var olan Sasani sıkıntısını çözmek için gider ve başkent Ktesiphon’u kuşatır. Bir süre sonra kuşatmayı kaldırır. Geri dönüş yolunda Sasaniler saldırırlar ancak yine Roma kazanır. Julianus, Sasanileri kovalarken atılan bir mızrakla vurularak ölür.
Kendisine pagan olduğu için dininden dönen anlamında Apostate de denilmiştir.
363 – 364 Jovian
Sasanilerle yapılan savaş sırasından I. Julianus ölünce, varis olmadığından ordu bir seçim yapmak durumundadır. İmparatorluk Muhafızları Komutanı Alman asıllı Flavius Jovianus seçilir.
Sefer dönüşü birden imparator olan Jovian, II. Şahpur’un bunu fırsat bilerek ağır şartlar içeren anlaşma teklifini de kabul eder ve dönüşe geçer. Antakya’ya gelip Julianus’un yasaklarını kaldırır.
Daha Konstantinopolis’e varamadan yolda zehirlenir ve yatağında ölü bulunur.
Valentinian ve Theodisius Hanedanı
364 – 375 I. Valentinian
364 – Jovian’ın ölümünün ardından ordu yeni bir imparator seçmek zorunda kalır. Bu seçilen kişi komutanlardan Valentinian’dır. Kardeşi Valens’i de augustus ilan eder. Valentinian kendisine Milano’yu merkez yapıp Batı’nın imparatoru olurken; kardeşi Valens de Doğu’nun imparatoru olur.
365-366 – Prokopius, hanedan ile uzaktan kan bağı olduğu için imparator olmak ister. Valens Prokopius’u yener ve idam ettirir.
367 – Britanya’da Picts-İskoş isyanı çıkar. Bunun için Theodosius görevlendirilir ve isyanı bastırır.
374 – Britanya’daki isyanı bastırıp vali olan Theodor Theodosius’un taleplerine öfkelenen Valentinian kendisini idam ettirir ve yerine sonradan imparator olacak oğlu Flavius Theodosius’u getirir.
375 – Kabilelerin sorunlarını dinlerken öfkelenen Valentinian aniden geçirdiği kalp krizi sonrası ölür.
364 – 378 Valens
364 – Valentinian’ın imparator seçilmesiyle Valens Doğu’nun imparatoru ilan edilir.
376 – Hunların doğudan batıya doğru ilerlemesiyle bastı altında kalan Ostrogotlar ve Vizigotlar kendilerine yerleşebilecekleri yer aralar. Vizigotların lideri Athanarik Valens’ten Trakya’ya yerleşmek için izin ister. Valens kabul eder ancak bölgede kendileri eziyet görmeye başlarlar.
378 – Gotların Trakya’ya saldırması ve yağmalaması ardından müşterek imparator olan Valentinian’ın oğlu Gratian’ın batıdan getirdiği kuvvetlerle Edirne’de Gotları yener. Fakat Gratian’ın asıl kuvvetleri gelmeden aldığı yanlış istihbaratlarla Gotlara tekrar saldırınca büyük bir kuvvetle karşılaşır. Savaş sırasında bir ok ile vurularak ölür.
375 – 383 Gratian
Valentinian’ın oğlu olan Gratian doğduğunda babası kendisini müşterek imparator ilan eder. 375’te ölünce de Batı’nın imparatorluğunu üstlenir.
378 – Amcası Valens’in isteği üzerine ordusuyla beraber Trakya’ya gelir. Savaşta amcası Valens ölünce tek başına imparator olur.
379 – Bütün imparatorluğu tek başına yönetemeyeceğinden dolayı Sarmatian tehlikesine karşı Britanya’da önemli başarılar kazanmış Flavius Theodosius’u göreve çağırır. Theodosius, Sarmatianları yener. Gratian ise kendini augustus ilan eder. İmparatorluğun Doğusu ve Balkanların bir kısmını da ona verir.
383 – Magnus Clemens Maximus isyan eder. Fransa’ya saldırıp Gratian’ı yener ve akşam yemeğinde öldürür.
379 – 395 I. Theodisius
379 – Kendisine augusutus ünvanı ve imparatorluk verildikten sonra kendisine merkez olarak Selanik’i seçer.
381 – I. Konstantinopolis Konsili toplanır. İznik Konsili’nin kararları aynen onaylanır ve Hristiyanlığın temel esasları belirlenmiş olur. I. Theodosius dini lidere Patrik adını verir.
382 – Gotlarla yaşanan problemleri çözer.
383-384 – Orduda kendisinin arkadaşı olan komutanlardan Magnus Clemens Maximus isyan eder ve Gratian’ı öldürür. Ardından Maximus İtalya’ya gidip egemenliğini ilan eder. I. Theodosius buna müdahale etmek için ordusuyla o da İtalya’ya gider. Ancak durumun pek de parlak olmadığını fark edip Maximus’u Britanya, Galya (Fransa) ve İtalya’nın imparatoru olarak kabul eder.
386 – Sümela Manastırı’nın temeli atılır.
Sophronius ve Barnabas isimli Atinalı iki rahip, rüyalarında Aziz Luka’yı gördüklerini ve Karadeniz kıyısına gidip manastır kurmalarının istendiğini söylerler. Maçka’da Melo Tepesine manastır inşa edilmeye başlanır.
388 – İsyancı İmparator Maximus ile Sava Nehri yakınlarında Sisak’ta yaşanan savaşı kazanır. Artık tek imparator olur.
389 – Selanik Katliamı
Selanik’te çıkan isyandan dolayı intikam almak için hipodromda 7 bin kişi varken kapılar kapatılıp hepsi katledilir. Bu olay özellikle Hristiyan Dünyasında hoş karşılanmaz. Özellikle Milano Başpiskoposu Ambrose’nin de etkisiyle Pagan tapınaklarına ve törenlerine yasak gelmekle kalmaz. Bütün Pagan tapınakları yıkılmaya başlanır.
Roma’da başpiskoposa da Papa adını verir.
392 – Galya Valisi Arbogost, Batı imparatoru olan II. Valentinian’a karşı çıkar ve Eugenius’u imparator ilan eder. II. Valentinian da bunun üzerine onları ortadan kaldırmak için orduyu hazırlar. Ancak bir süre sonra yatağında ölü bulunur.
393 – Arbogost ve Eugenius, İtalya’yı egemenlikleri altına alıp pagan tapınaklarını açarlar. Böylece halkın desteğini de almak isterler.
393 – Konstantinopolis’teki limanların yetersiz olduğunu görüp İtlya Ostia’da bulunan limanın benzerini inşa ettirir.
394 – Frigidus Savaşı
Trieste’nin kuzeyinde I. Theodosius ile Arbogost ve Eugenius’un ordusu karşılaşır. Theodosius yener ve Eugenius başı kesilerek idam edilir. Birkaç gün sonra da Arbogost yakalanmak üzereyken öldürülür.
395 – Roma’nın ikiye bölünmesi
II. Valentinian’ın ölmesi sonra ardında bir varis yoktur. Bu sebeple Theodosius, imparatorluğu iki oğlu arasında paylaştırır. Kendisi Roma’nın son imparatoru olurken Arkadius Doğu Roma İmparatoru, Honorius ise Batı Roma İmparatoru olur.
Büyük Konstantin’den sonra “Büyük” ünvanı verilen ilk imparatordur.
Fotoğraf: www.vox.com/world/2018/6/19/17469176/roman-empire-maps-history-explained
383 – 392 II. Valentinian
383 – Gratian’ın isyancı komutan Maximus tarafından öldürülmesiyle müşterek imparator olur. Ancak yaşı küçük olduğu için Maximus’la mücadele etmesi zordur. Bu sebeple bu işi I. Theodosius üstlenir.
392 – Galya Valisi Arbogost, Batı imparatoru olan II. Valentinian’a karşı çıkar ve Eugenius’u imparator ilan eder. II. Valentinian da bunun üzerine onları ortadan kaldırmak için orduyu hazırlar. Ancak bir süre sonra yatağında ölü bulunur.
395 – 408 Arkadius
Babası I. Theodosius öldüğünde daha 18 yaşında imparator olur. Rufinus ve Eutropius, Arkadius’a yol gösterip yardımcı olurlar.
396 – Eutropius’un yönlendirmesiyle Evdoksiya ile evlenir.
397-399 – Yunanistan’da Vizigotlar ile mücadele eder ve liderleri Alarik ile anlaşma yapar.
399 – Anadolu’da da Ostrogotların isyanı bastırılır.
403 – Patrik St. Ioannes Chrysostom, İmparatoriçe Evdoksiya hakkında konuştuklarından dolayı sürgüne gönderilir. Ardından affedilir ve 1 yıl sonra yine sürgüne gönderilir ve ölür.
408 – Arkadius, Konstantinopolis’te sarayında aniden ölür. Öldüğünde daha 31 yaşındadır.
408 – 450 II. Theodosius
7 yaşında tahta geçen ve imparator olan II. Theodosius’un naipliğini Anthemius üstlenir. Anthemius,Arkadius döneminde Hazine Bakanlığı ve Başbakanlık görevlerinde bulunmuş tecrübeli ve yetenekli bir devlet adamıdır.
408-413 – İlk iş olarak artık surların dışına taşmış olan Konstantinopolis için yeni surlar inşa etmektir. Uzun zamandır planı, projesi hazır olan surlar günümüzdeki Theodosius Surlarıdır. 5 sene sonra surların inşası biter. 5.7 km uzunluğunda, 96 kuleden oluşan ve 3 sıralı bir savunma hattının şehre en yakın ve yüksek kısmıdır.
414 – Anthemius Surları olarak anılmaya başlanır ve halk kendisini çok sever. İmparator’un kız kardeşi olan Pulcheria bundan rahatsız olur. Anthemius’u sürgüne gönderir ve öldürür.
414 – Roma tarihinde ilk defa anne ve eş dışında birisi yani kız kardeş imparatoriçe ünvanı alır. Oldukça sıkı bir Hristiyan olan Pulcharia Pagan ve Yahudilerin kamuda işlerine son verir.
415 – Arkadius zamanında yangında zarar göre Ayasofya yeniden inşa edilir.
421 – II. Theododius, Athenias isminde pagan düşünceleri olan bir kızla evlenir. Ancak önce vaftiz edilir ve Evdoksiya adını alır.
423 – İmparator, eşi Evdoksiya’ya da augustus ünvanı verir ve imparatoriçe olmasını sağlar. Artık iki imparatoriçe vardır: Pulcheria ve Evdoksiya. Bu da ikisi arasında sıkıntı çıkmasına sebep olur.
425 – Konstantinopolis Üniversitesi kurulur. Artık yavaş yavaş Grekçe yaygınlaşmaya başlar. 31 kürsüsü olan üniversitede bunların 15’i Latince, 16’sı ise Grekçe’dir.
429 – Theodosius Kodeksi
Büyük Konstantin’den beri çıkarılan bütün yasalar, kanunlar düzenlenir. Birbirine uymayan ve artık çağın gerisinde kalmış olanlar kaldırılır. Bütün bu çalışmalar 9 yıl sürer. Bu düzenlemeye de Theodosius kodeksi adı verilir.
431 – I. Efes Konsili toplanır. Nestorius’un düşüncelerinden etkilenen Theodosius konsilin toplanmasını sağlar.
434 – Bleda ve Attila önderliğinde Hun tehlikesi Bizans için ortaya çıkar. Theodosius 300 kg altın ödemeyi taahhüt eder ama ödemez.
441-443 – Hunlar, Belgrad’dan Konstantinopolis’e kadar birçok yeri ele geçirir. Konstantinopolis ilk defa kuşatılır. Surları geçemeyeceğini anlayınca Attila anlaşmayı kabul eder. Bizans, yıllık 700 kg altın ödeyecektir.
447-449 – Hunlar yine saldırı ve Bizans’ı mağlıp ederler. Ardından Attila yönünü Batı’ya çeviri ve Avrupa’nın içlerine Batı Roma’ya saldırır.
449 – II. Efes konsili toplanır. Bu defa İskenderiye Patriği Dioskoros toplantı için çabalamıştır. Ancak Papa ve Pulcheria buna karşı çıkmıştır. Bu sebeple “Haydut konsili” olarak da adlandırılır.
450 – II. Theodosius, Konstantinopolis’te bir ava katılır; bu sırada atın düşer ve kafasına taşa çarparak ağır yaralanır. Bir süre sonra da ölür.
450 – 457 Marcian
450 – Theodosius ağır yaralanınca, varisi de olmadığından Pulcheria eski asker ve senatör olan Marcian ile evlenir. Formalite bir evliliktir.
451 – Marcian ve Pulcheria, Khalkedon (Kadıköy) Konsili’ni toplar ve II. Efes Konsili’nde alınan bütün kararlar kaldırılır. Özetle kabul gören görüş İsa’nın hem insan hem tanrısal olduğu görüşüdür.
453 – Attila’ya vermesi gereken vergiyi göndermez. Attila saldırı hazırlığı yağarken birgün yatağında ölü bulunur.
453 – Pulcheria ölür. Ortodoks ve Katolik kiliseleri tarafından azize ilan edilir.
455 – Vandallar Batı Roma’yı yağmalarlar. Yardım istenmesine rağmen Marcian oralı olmaz.
457 – Hızla büyüyüp gelişen Konstantinopolis’in nüfusu 200 bini aşmıştır. Hazine de yapılan çalışmalarla Bizans bu dönemde 50 bin kg altın bütçe fazlası vermiştir.
Marcian ölür ve yine varis olmadığı için ordu kendi içinden bir imparator seçecektir.
I. Leo Hanedanı
457 – 474 I. Leo
457 – I. Leo Ayasofya’da yapılan törenle birlikte taç giyer ve imparator olur.
Marcian öldükten sonra bir oğlu olmadığı için yine bir imparator seçilmek durumundadır. Marcian döneminde ve daha öncesinde de oldukça etkili olan Flavius Ardobur Aspar öne çıkar. Ancak kendisinin soyu sebebiyle olamayacağını bilir ve Dacia’lı Flavius Valerius Leo’nun seçilmesini sağlar.
466 – I. Leo kendisinin imparator seçilmesini sağlayan Aspar’ın etkinliğinden sıkılır ve onu bertaraf etmek için Isaurianlardan destek almaya karar verir. Isaurianlı komutan Tarasis Konstantinopolis’e çağırılır. Hristiyan olur ve Zeno adını alır. Zeno, I. Leo’nun kızı Ariadne ile evlendirilir.
467 – I. Leo, Batı Roma’daki karışıklıklardan faydalanıp birleşmek ister ve bu sebeple bölgeye Anthemius’u gönderir.
469 – Isaurianlı Zeno, Doğu Orduları Komutanı olur. Bu olay I. Leo’nun Aspar ile arasının açılmasına sebep olur.
471 – Trakya’da bir isyanı tetikleyen Aspar ve oğlu Ardebur bir bahane ile saraya çağırılır ve idam edilir.
472 – Romalı General Ricimer, Leo’nun gönderdiği Anthemius’u öldürerek yönetimi devralır.
473 – Torunu Leo’yu yani Zeno ve Ariadne’nin çocuğunu varis seçer.
474 – I. Leo ölür.
474 II. Leo
Dedesi Leo’nun kendisini varis ilan etmesiyle II. Leo 6 yaşında imparator olur. Ancak bu yaşta imparatorluk yapamayacağından dolayı Zeno, eşi Ariadne ve kayınvalidesi Verina’nın onayıyla imparator olur. Birkaç ay sonra da II. Leo hastalıktan dolayı kuşkulu bir şekilde ölür.
474 – 491 Zeno
474 – II. Leo’nun da ölmesiyle beraber tek imparator olan Zeno’nun durumu halk tarafından hoş karşılanmaz. Çünkü halkın istediği gibi bir Hristiyan ve Roma vatandaşı değildir.
Vandallarla anlaşmalar yaparak Bizans esirlerini kurtarır.
Sarayda ve ordudaki önemli görevlere Isaurianları getirmeye başlar.
475 – Verina ve Patricius, Zeno’dan kurtulmak için ona tuzak kurarlar. Zeno, Konstantinopolis’ten kaçar.
475 – 476 Basiliskus
475 – Sevgilisi Patricius’u imparator yapmak isteyen Verina amacına ulaşamaz ve Zeno’nun yerine Verina’nın kardeşi Basiliskus geçer.
476 – Basiliskus imparator olduktan sonra Konstantinopolis’te Isaurianları katletmeye başlar. Fakat böylesine büyük bir katliam halk tarafından hoş karşılanmaz.
Konstantinopolis’te büyük bir yangın çıkar ve Louseus Sarayı yanar.
Basiliskus, Zeno’yu ortadan kaldırmak için üzerine ordu gönderir. Ordunun başında giden Isaurianlı İllus, Zeno tarafına geçer. Zeno ile beraber Konstantinopolis’e gelip Basiliskus’u sürerler.
476 – 491 Zeno (2. Dönem)
476 – Batı Roma’nın sonu
Batı Roma Orduları Komutanı Odoacer Roma’da hakimiyeti sağladıktan sonra Zeno’ya bağlılığını bildirir.
479 – Konstantinopolis’te büyük bir deprem olur. Theodosius Surları başta olmak üzere birçok yapı yıkılır ya da hasar görür.
488 – Ostrogotların komutanı Theodorik’e ordu komutanlığı verilir ve yerleşmesi için İtalya’ya gönderilir.
491 – Zeno epilepsi krizi sonrası ölür.
491 – 518 I. Anastasius
491 – Zeno’nun ölümünden sonra yine bir erkek çocuk olmadığı için varis yoktur. Halk Zeno’dan memnun olmadığından yeni seçilecek imparatorun iyi bir Hristiyan ve Romalı olması önemlidir. Bu sebeple eşi ölen Ariadne, iyi bir asker olan Anastasius ile evlenir. Anastasius da imparator olur.
492-496 – İlk iş Zeno’nun Isaurianlara ayırdığı ödeneği kesmek ve onları Konstantinopolis’ten uzaklaştırmak olur. Bu birçok isyanın çıkmasına sebep olur. Zeno’nun kardeşi Longinus’un başlattığı son isyan da bastırılır ve bu vesileyle Konstantinopolis’ten hepsi gönderilir. Bir kısmı da Trakya’ya yerleştirilir.
493 – Konstantinopolis’te isyan çıkar. Hipodrom’da imparatora saldırırlar. Heykeller yıkılır. Fakat isyan bastırılır.
497 – Ostrogot Kralı Theodorik İtalya’yı tamamen egemenliği altına alır. Krallığını ilam eder. Anastasius da bunu kabul eder.
498 – Para reformu yapılır. Bakır paralar bastırılır. Bu reformlar ekonomiyi günden güne geliştirir.
501 – Hipodromda Maviler, Yeşillere saldırır. Bunda imparatorun monofizit düşünceye sahip olması dolayısıyla Yeşillerden olması önemli etkendir. Maviler, üst ve orta sınıfı temsil ederken, İznik Konsili kararlarını benimserler; Yeşilleri ise biraz daha alt tabaka destekler ve monofizit düşünceye sahiptirler. İmparatorların takımı Maviler olmasına rağmen, Anastasius dini inancından dolayı Yeşilleri desteklemektedir.
502-506 – Sasaniler, Erzurum ve Diyarbakır’ı alır. Anastasius bölgeye gider ve 4 yıl sürecek savaşları kazanır. Sınırlar eski haline gelir.
512 – Maviler, şehirde büyük bir isyan başlatırlar. Birçok yapı yakılıp yıkılır. Ardından Anastasius tarafından isyan bastırılır ve ardından bütün liderler kafaları kesilerek öldürülür.
514 – İmparatorun benimsediği monofizit düşünce karşıtı bir isyan da Trakya’da çıkar. Got asıllı general Vitalin’in başlattığı isyan bastırılır ve general Trakya Birlikleri komutanı olur.
518 – Anastasius ölür ve yerine oğlu olmadığı için Saray Muhafız Komutanı Justin seçilir. Anastasius, ölmeden önce çeşitli yöntemlerle varis seçmeye çalışmış ancak en sonunda Justin’de karar kılmıştır. Bunu kimseye söylememiş olsa da daha sonra yine o seçilecektir.
Jüstinyen Hanedanı
518 – 527 I. Jüstin
518 – 66 yaşında imparator oldu. Okuma yazması olmayan Jüstinyen, Anastasius’un imparator seçme şeklinin yanı sıra ordudaki gücünü de kullanır.
Monofizit düşünce karşıtı olup Khalkedon Konsili kararlarını uygular.
520 – Trakya’da Tuna boylarında Slav tehlikesi ortaya çıkınca, yeğeni Germanus’u Batı Orduları Komutanı yapar. Slavları etkisiz hale getirirler.
521 – Kız kardeşinin oğlu Jüstinyen’i evlat edinir ve imparatorluk için yetiştirmeye başlar. Ardından da Jüstinyen’i konsül yapar.
527 – Çok hastalanan Jüstin, evlatlık oğlu olan Jüstinyen’i müşterek imparator ilan eder. Kanserden ölür.
527 – 565 I. Jüstinyen
Solda I. Jüstinyen Ayasofya’nın, sağda Büyük Konstantin ise şehrin makedini İsa’ya veriyorlar.
527 – 45 yaşında imparator olan Jüstinyen, Bizans’ı 524’te evlendiği Theodora ile yönetir. Theodora’nın etkisi çok büyüktür. Aynı zamanda Doğu Ordu Komutanı olarak Belisarius’u görevlendirir. Kazanılan zaferlerde etkisi çok büyüktür. Bu dönem Bizans’ın Altın Çağı olarak adlandırılır.
526-528 – Bu yıllarda iki büyük deprem olur. Konstantinopolis’te birçok kilise ve kamu binası hasar görür.
529 – Jüstinyen Kodeksi
Roma’dan Jüstinyen’e kadar olan bütün yasalar 13 aylık bir çalışma ile düzenlenir.
530 – Yapılan düzenlemeleri eksik bulan Jüstinyen, Tribonian başkanlığındaki bir komisyonla çok daha kapsamlı bir düzenlemeye gider. Roma’dan bu döneme kadar olan 3 milyon kanun yapılan çalışmalarla 150 bine iner. 3 yıl süren çalışmalar, Digest adı verilen 50 kitapta toplanır.
531 – Doğuda Sasaniler, Bizans’a saldırınca Belisarius Dara’da savaşı kazanır.
532 – Nika Ayaklanması
Jüstinyen’in Maviler ve Yeşillerden olan kişileri cazalandırması sonucu iki grup birleşir. Hipodromda isyan başlatırlar. Bir süre sonra bütün şehri saran bu isyanda aralarında Ayasofya’nın da olduğu birçok yapı yakılır, yıkılır. 5 gün süren bu ayaklanma sonunda Jüstinyen kaçmak üzeridir ki eşi Theodora vazgeçmesini sağlar. İki komutan Belisarius ve Mundus’a hazırlık yapması söylenir. Ertesi gün Maviler ve Yeşiller hipodromda iken ikisi de adamlarıyla onların arasına girerler. Kapılar kapatılır ve 30 bin kişi Mavi, Yeşil ayırt etmeksizin katledilir.
Ayasofya, ikinci defa yanar ve 3. defa inşa edilmeye başlanır. Ancak bu seferki hepsinden daha büyük ve ihtişamlı olacaktır. Yani günümüzdeki Ayasofya inşa edilmeye başlanır. 5 yıl sürer.
533-534 – Afrika Seferi
Jüstinyen, Bizans’ı eski Roma günlerine döndürmek ister. Bu sebeple Afrika ve İtalya topraklarını ele geçirmesi gerekmektedir. Adrika’ya Belisarius’u 100’ü savaş gemisi 600 gemi ile gönderir. Ostrogot Kralı Gelimerik’in elinde olan Kartaca’ya gider ve bölgeyi ele geçirir. Sadece toprakları değil aralarında 7 Kollu Altın Şamdan’ın da olduğu hazineyi de ele geçirir. Kuzey Afrika artık Bizans’ın bir eyaleti olur.
537 – 3. Ayasofya açılır.Jüstinyen şu meşhur sözünü söyler: “Süleyman, işte şimdi seni geçtim.”
Ayasofya
536-540 – İtalya Seferi
Afrika’dan sonra İtalya’yı da ele geçirmek isteyen Jüstinyen, Batı Ordusu Komutanı Mundus’u gönderir. Ancak Mundus savaşta ölür. Ardından Belisarius gönderilir. İtalya’yı tamamen ele geçirir. Aralık ayında ve ardından da Kral Gelimerik’in olduğu Ravenna teslim alınır. Beliserius’a krallık teklif ederler ancak o kabul etmez. Gelimerik ile Konstantinopolis’e dönerler.
541 – Sasaniler, Antakya’ya saldırıp ele geçirirler. Belisarius bölgeye gönderilir ve Antakya geri alınır.
542 – Dizanteri, tifo ve Mısır’dan yayılmaya başlayan veba kısa sürede başta Konstantinopolis olmak üzere, bütün imparatorlukta binlerce insanın ölmesine sebep olur. Konstantinopolis’te 500 bin nüfusun yaklaşık 230 salgından dolayı ölür. Özellikle veba salgını çok etkili olmuştur. Jüstinyen de veba olur ve 1 sende ancak iyileşir.
544 – Monofizit düşünceye sahip olanlarla Kahlkedon Konsili kararlarını benimseyenleri birleştirmek için çok çabalar. “Three Chapter Fermanını” yayınlar; ancak başarılı olmaz.
544 – Ostrogotların yeni kralı Totila, İtalya’daki şehirlere saldırıp ele geçirmeye başlayınca, Belisarius gönderilir. Daha sonra geri çağırılır, başarılı olamaz.
547 – Yönetimde önemli bir role ve etkiye sahip olan Theodora meme kanserinden ölür. Kutsal Havariler Kilisesi’ne defnedilir.
550 – Kutsal Havariler Kilisesi geçirdiği onarımdan sonra yeniden açılır. Jüstinyen, yaşanan depremlerden sonra büyük hasar gören kilisenin durumunu eşinin cenaze töreninde görür. Yenilenmesini ister. Bizans krallarının ve hanedanın defnedildiği kilisedir.
551-554 – İtalya Seferi
Belisarius’un yerine Narses görevlendirilir. 35 bin kişilik ordu ile Ostrogot Krallığı’nı tamamen ortadan kaldırır. Büyük Roma yeniden ortaya çıkar.
558 – Konstantinopolis’te yaşanan büyük depremde Ayasofya’nın kubbeleri çöker. Ancak 4 yılda onarılabilir.
559 – Kuzeyden gelen Kutrigurlar saldırılarına karşı Belisarius görevlendirilir ve hepsi geri püskürtülür.
565 – Son yıllarını oldukça sakin geçiren I. Jüstinyen, kalp krizi sonucu hayatını kaybeder. Kutsal Havariler Kilisesi’ne defnedilir.
565 – 578 II. Jüstin
565 – Jüstinyen ölmeden önce Başmabeyncisi Callinicus’a kız kardeşinin oğlu Jüstin’i varis olarak seçtiğini söyler.
Sasanilere ve Kavimlere saldırmamaları için ödenen vergiyi keser. Sasani hükümdari I. Hüsrev bunun üzerine Bizans Topraklarına girer Dara’yı alır. 15 yıl süren mücadelede sınırlar eskisi gibi kalır.
568 – Lombardlar İtalya’da bazı şehirleri ele geçirmeye başlar. Ravenna’ya dokunmazlar. II. Jüstin de bu duruma seyirci kalır. İtalya yavaş yavaş elden çıkmaya başlar.
574 – II. Jüstin akli dengesini yitirmeye başlar. Bu andan itibaren eşi olan Sofia (Theodore’nin kız kardeşinin kızı) yönetimde daha etkin olmaya başlar.
578 – II. Jüstin hasta yatağında ölmeden önce eşi Sofia bir caesar tayin etmesi için onu ikna eder. O da Saray Muhafız Komutanı Tiberius’tur. Ardından da ölür.
578 – 582 II. Tiberius
576 – 577 – II. Jüstin, akli dengesini kaybettiğinden beri Sofia ile beraber ülkenin yönetiminde bulunuyordu. Bu süre zarfında İtalya’ya ve Sasanilere seferler düzenledi ama başarısız oldu. Doğu Ordu komutanı olan Maurice görevlendirildikten sonra önemli başarılar kazandı.
578 – II. Jüstin ölünce caesar olan Tiberius, augustus oldu. Artık bir imparator olarak bütün yetkiyi eline aldı. İlk olarak halkın sevgisini kazanmak için ekmek ve şaraptan alınan vergileri kaldırdı.
581 – Sasaniler II. Hürmüz komutasında Bizans’a saldırınca, Maurice gönderilir ve sınırlar eskisi gibi kalır
582 – Maurice, Tiberius’un kızıyla evlenip caesar ilan edilir. Bir süre sonra da Tiberius zehirlenerek ölür.
582 – 602 Maurice
582-588 – Sasaniler, Bizans topraklarına sürekli saldırılar düzenler ancak başarısız olurlar.
591 – Sasanilerde taht kavgası başlar. Maurice’nin de desteği ile II. Hüsrev başa geçer.
593 – Avarlar ve Slavlar, Bizans topraklarına saldırılar düzenlerler. Batı Ordu Komutanı olarak görevlendirilen Priskus, hepsini geriye püskürtür.
597 – İmparator hastalanır.
602 – Orduda hoşnutsuzluk hakimdir. Sözcü olarak seçilen Phokas Konstantinopolis’e gider. İyi karşılanmaz ve kötü muamele görür. Ardında ordu Phokas önderliğinde başkente gider. Maviler ve Yeşiller de isyancıları destekler. Maurice İzmit’e kaçmak zorunda kalır. Phokas’a imparatorluk teklif edilir. Kabul eder. Maurice ve ailesini yakalarlar. Maurice, oğulları ve kardeşi idam edilir.
602 – 610 Phokas
602 – Bir ayaklanma ile saraya yürüyüp imparator olan Phokas, akrabalık bağı olmadan imparator olunca halktan tepki çekmemek için vergileri indirir. Ordu komutanlarının büyük kısmını görevinden alır; idam ettirir. Senatörleri idam ettirir.
602-608 – Bu karışıklığı fırsat bilen Sasaniler, II. Hüsrev komutasında bütün Anadolu’yu geçerek Kadıköy’e kadar gelirler.
609 – Papa ile ilişkileri iyi tumak ister. Pantheonu, Hristiyanlığa uygun bir şekilde kullanılması için Papa’ya verir.
Yeşiller Konstantinopolis’te ayaklanır. Kısa zamanda bütün imparatorluğu saran ayaklanma artık bir Yeşiller – Maviler savaşına dönmüştür.
609 – İmparatorluk bu kadar karışında Afrika Genel Valisi olan Heraklius buna sessiz kalmak istemez. Oğlu Heraklius’u Konstantinopolis’e gönderir.
610 – Heraklius, Kostantinopolis’e geldiğin halk kendisini coşkuyla karşılar. Altın Kapı’dan kente girer. Phokas kaçmaya çalışırken yakalanır. Heraklius, Phokas’ı halkın önüne atar. Phokas, parçalanarak öldürülür.
600 yılında Bizans – Sasani Devletleri
Heraklius Hanedanı
610 – 641 Heraklius
610 – Phokas’ı halkın önüne atıp öldürttükten sonra imparator olarak seçilir. Patrik Sergius imparatorluk tacını giydirir.
611 – Priskus’u Doğu, Niketas’ı ise Batı Orduları Komutanı olarak atar.
611-614 – Sasaniler Antakya, Şam, Kudüs’ü ele geçirir. Kudüs’te 90 bin Hristiyan öldürülür.
618 – Anadolu’nun savunmasını kolaylaştırmak için 4’e bölünür. Her bölümde ordular kurulur.
620 – Sasaniler, Bizans için hayati öneme sahip olan, tahıl ambarı Mısır’ alırlar.
623-625 – Sasanilerin Bizans’ın doğusunda ilerlemeleri üzerine İmparator Heraklius ordunun başına geçer. Bizans, Sasanilerin başkenti Ktesifon’a yürür. Sasaniler yenilir.
626 – Heraklius’un Sasani başkentine gitmesi üzerine Anadolu’da ordusuyla bulunan Sasanilerin ünlü komutanı Şahbaraz; Avarlar ve Sasanilerle anlaşarak Konstantinopolis’i kuşatırlar. Başarısız olurlar.
627 – Heraklius, Ktesifon’a saldırır ve savaşı kazanır.
628 – Şahbaraz ile Heraklius buluşup anlaşır. Daha önce Kudüs’ten aldığı kutsal emanetleri ve aldığı toprakları geri vermeyi kabul eder.
628 – Heraklius, Sasanilerin yeni hükümdarı II. Kubat ile anlaşır ve eski sınırlara dönülür.
630 – Heraklius, Kudüs’e gider ve Kutsal Emanetleri teslim alır.
630 – Hz. Muhammed’in elçisi Dihyet-ül Kelbi, Heraklius’u ziyaret eder.
633 – Hz. Ebubekir, Suriyeve Filistin’i alır.
636 – Yarmuk’ta Bizans ile İslam Ordusu arasındaki savaşı Bizans kaybeder. Bizans, 40 bin askeri kaybetmiştir.
637 – Hz. Ömer, Kudüs’ü alır. İslam Devleti’ne katar.
640-641 – Ermenistan ve Mısır’da Bizans’ın elinden çıkar.
641 – Heraklius öldüğünde 3 müşterek imparator vardır. Heraklius ile beraber devletin resmi dili Grekçe olmuştur.
641 III. Konstantin - Heraklonas
641 – Heraklius öldükten sonra III. Konstantin ve Heraklonas beraber tahta geçerler. Zaten hasta olan III. Konstantin aynı yıl ölür. Ölümünden Heraklonas ve annesi Martina sorumlu tutulur. Heraklonas’ın burnu, Martina’nın dili kesilir ve sürgün edilir.
641 – 668 II. Konstans “Pogonatus”
641 – Bütün bu yaşananlardan sonra III. Konstantin’in oğlu II. Konstans imparator olur.
642-646 – İslam Devleti, İskenderiye’yi alır ve Bizans’ın Mısır’daki varlığı son bulur.
654 – İslam Devleti Rodos’u Bizans’tan alır.
655 – Silifke açıklarında karşılaşan Bizans ve İslam Devleti Donanması arasındaki mücadeleyi Bizans kaybeder.
659 – Bizansile İslam Devleti arasında anlaşma yapılır. İslam Devleti aldığı bazı adaları ve toprakları geri verir.
662-668 – II. Konstans, bu süreyi İtalya’da geçirir. Banyoda öldürülür.
668 – 685 IV. Konstantin
Rum Ateşi (Grejuva)
670 – Emeviler, Muaviye komutasında donanmayı Konstantinopolis’e gönderirler. Muaviye Kyzikus’u (Erdek) ele geçirir ve üs yapar.
674-678 – Karadan (Yezid) ve denizden (Muaviye) Konstantinopolis’e saldırırlar. Ancak surları geçemezler.
679 – Bizans, Muaviye ile anlaşma yapmak zorunda kalır. Bizans haraç ödemeyi kabul eder.
680-681 – Konstantinopolis’te 6. Konsil toplanır.
681 – Bizans için büyük tehlike olacak olan Bulgar Devleti kurulur. (Asparuh Han)
685 – İmparator dizanteriden ölür.
685 – 695 II. Justinyen “Rhinotmetus”
688 – Bulgar tehlikesinden dolayı Emevilerle anlaşma yapar. Bulgarların üstüne yürüyüp onları daha da kuzeye iter.
689-691 – Bizans, Emevilerle yaptığı antlaşmayı bozar ve saldırır.
692 – Sebastea’da Bizans ve Emevi orduları savaşır. Bizans Ordusu’ndaki Nebulus komutasındaki 30 bin Slav, Emevi saflarına geçer ve Bizans savaşı kaybeder.
695 – İmparator’un kaybettiği savaşlar, koyduğu ağır vergiler ve yanlış politikalar sonucu isyan çıkar. Önde gelen devlet adamları, komutanlar öldürülür ve yakılır. İmparator da yakalanır ve burnu kesilip sürgüne gönderilir.
695 – 698 Leontius
695 – Mavilerin ve Patrik Kallinicus’un da desteğini alan Yunan Bölgesi Valisi ve Komutanı Leontius imparator ilan edilir. Kargaşa dönemi başlar.
697 – Kartaca da kaybedilir ve Afrika’da Bizans varlığı son bulur.
698 – Kartaca’nın kaybedilmesinden sonra dönüş yolunda donanma askerleri isyan eder. Alman asıllı Apsimer önderliğinde başlayan isyan Yeşillerin de desteğini alır. Leontius tahttan indirilir. Dili ve burnu kesilip manastıra gönderilir.
698 – 705 III. Tiberius
698 – Apsimer, Yeşillerin desteği ile imparator olur ve Tiberius adını alır.
699-700 – Emevilerle olan savaşlarda Suriye alınsa da sonrasında tekrar elden çıkar.
705 – II. Jüstinyen, her ne kadar burnu kesilmiş olsa da imparatorlukta hak iddia etmeye başlar. Bir süre sonra Hazarlara sığınır. Oradan da gidip Bulgarlarla anlaşma yapar. Orduyla Konstantinopolis, önlerine gelir. Birkaç adamıyla gizlice surları aşıp Erguvan kıyafetiyle sokaklarda dolaşmaya başlar. Görenler kentin düştüğünü ve imparatorun Jüstinyen olduğunu düşünürler. III. Tiberius da durumu öğrendiğinde kentin düştüğünü sanar ve Bitinya’ya kaçar.
705 – 711 II. Justinyen “Rhinotmetus”
II. Jüstinyen
www.deviantart.com/simulyaton/art/Justiniane-II-512549669
705 – İlk ve tek kesik burunlu imparator olur. İlk iş olarak kendisini tahttan eden Leontius, Tiberius ve oğlu Heraklius’u idam ettirir. Kendisine karşı isyana destek veren Mavilerin önderleri öldürülür. Leontius’la bilik olup ona taç giydiren Patrik Kallinicus’un da gözleri oyulur.
707 – Kapadokya bölgesinde Bizans ile Emeviler arasında savaş yaşanır. Bizans kaybeder.
710-711 – Emeviler, Üsküdar’a kadar gelirler.
711 – Flippikos önderliğinde Kherson’da isyan çıkar. İsyan bastırılamaz. Filippikos’u imaparator ilan ederler. II. Jüstinyen yakalanır ve başı kesilerek öldürülür.
711 – 713 Filippikos Bardanes
712 – Monotelist (Monofizizm) düşünceye sahip olan Filippikos, bunu imparatorluğun tek inancı olarak kabul eder. Bu durum sonra Papa ile zıtlaşmaya başlar. İlişkiler bozulur.
713 – Bulgarlar Tervel komutasındaki ordu Konstantinopolis önlerine gelir. Surların önünde beklemeye başlarlar. Bulagarları geri itmesi için çağırılan orduda isyan çıkar. İmparator tahttan indirilir ve gözleri kör edilir. Tervel de bunun üzerine kuşatmayı kaldırır ve geri döner.
713 – 715 II. Anastasius
Oldukça kısa ömürlü imparatorlardan olan Artemius aslında bir başhakimdir. Filippikos’un yaptıklarını düzeltmeye çalışır. Rodos’a sefer hazırlıkları yaparken çıkan isyan sonrası zorla vergi memuru olan Theodisius imparator ilan edilir.
715 – 717 III. Theodisius
İmparatorluğu Anastasius’tan çok da farklı olmaz. En büyük orduya sahip olan Anadolu bölgesinin (temasının) valisi ve komutanı olan Leo ayaklanır. Bunun üzerine Theodisius tahttan feragat ederek imparatorluğu Leo’ya bırakır.
Isaurin (Suriye) veya Leo Hanedanı
717 – 741 III. Leo
717-718 – Konstantinopolis 4. defa kuşatılır. Emeviler karadan Mesleme, denizden ise 1800 gemilik donanma ile Halife Süleyman komutasında gelirler. Ancak şehrin surlarını geçemezler. 1800 gemiden ancak 5’i geri dönebilir.
726 – Medeni hukuk, aile ve miras hukukunda önemli düzenlemeler yapar. Dil, burun, kulak kesme ve göz oyma gibi insamlık dışı uygulamalar yasal hale getirildi.
726 – İkonakırıcılık resmen başlatıldı. Hz. İsa ve azizlerin ikonalarının yapılması yasaklandı.
730 – Bu düşünce sebebiyle çıkan isyanlar bastırılsa da resmi hale getirmek istenir. İmparatorun bu konudaki kararnamesi zorla patriğe onaylattırılır. Tüm ikonaların yok edilmesi kararı alınır.
737 – İtalya’da Lombardlar Ravenna’yı ele geçirirler.
740 – Bizans, Emevi mücadelesini Bizans kazanır. Aynı yıl büyük bir deprem yaşanır. İzmit neredeyse tamamen yerle bir olur. Konstantinopolis büyük hasar alır.
741 – 775 V. Konstantin “Copronymus”
741 – İlk iş olarak depremin sebep olduğu tahribatı ortadan kaldırmaya çalışır.
742-743 yıllarında İmparator Artabasdus olur.
742 – Emevilere karşı sefer hazırlığı yapılırken imparator Artabasdus’u çağırır. Ancak komutan imparator olmak istediği için imparatoru öldürmek ister. Konstantin kaçar kurtulur.
İkonakırıcılık karşıtıdır. İmparatorluk neredeyse dini olarak ikiye bölünür.
743 – Sardes’te bulunan Konstantin’in üzerine yürür ancak savaşı Artabasdus kaybeder. Konstantin kendisini kör ettirir.
746 – Zayıflamaya başlayan Emevilerden Suriye’yi alır.
747-748 – Konstantinopolis’te veba salgını sonucu nüfusun neredeyse yarısı ölür.
752 – Doğu seferine çıkan Leo, Erzurum ve Malatya’yı alır.
754 – Anadolu yakasında bulunan Hiera Sarayı’nda konsil toplanır.238 piskopos katılır. Bütün ikonaların kırılması karara bağlanır.
756-763 – Bulgarlara seferler düzenlenir. Bulgar Telezt yenilir.
769 – İmparatorun oğlu Leo, ilerleyen yıllarda önemli roller üstlenecek olan İrene ile evlenir.
773-775 – Bulgar seferleri gerçekleşir. Son seferde hastalanır. Başkente geri döner. Hayatını kaybeder.
775 – 780 IV. Leo
777-778 – Annesi Hazar prensesi olan Leo, 25 yaşında tahta geçer. Abbasilerle olan savaşları kazanır.
780 – Öldükten sonra tahta geçecek olan poğlu Konstantin’in 9 yaşında olması sebebiyle naibi annesi İrene olacaktır.
780 – 797 VI. Konstantin ve Annesi İrene
787 – II. İznik Konsili
780 – İmparator küçük olduğu için annesi İrene imparatoriçe olarak ülkeyi yönetir. İkonakırıcılık karşıtıdır ve ülkede bu düşünce çok yayıldığı için tepki çeker.
786 – Kutsal Havariler Kilisesi’nde ikonakırıcılık kararlarını kaldırmak için konsil toplanır. Askerler tarafından dağıtılır.
787 – İlk konsilin toplandığı İznik’te yeni bir konsil toplanır. 365 piskopos, 136 rahip ve Patirk Tarasius katılır. İkonakırıcılık kararları kaldırılır.
790 – VI. Konstantin artık 19 yaşına gelmiştir ve yönetimde söz sahibi olmak ister. İrene ile taht mücadelesi başlar. İrene sürgüne gönderilir.
791 – Abbasilerle yapılan savaş kaybedildikten sonra ağır şartları olan bir anlaşma imzalanır.
792 – Bulgarlarla yapılan savaşı Bizans kaybeder.
793-795 – İrene başkente geri döner ve yönetime ortak olur. Konstantin’in amcası Nikeforus isyan eder.
797 – İzlediği politikalar ve kaybettiği savaşlarla halkın sevgisini ve ordunun desteğini kaybeder. Annesi İrene tarafından tutuklanır ve gözleri kör edilir.
797 – 802 İrene
797 – Oğlu Konstantin’i kör ettirdikten sonra artık tek başına imparatoriçe olur. Tek başına imparatorluğu yönetir. Ancak bir kadının imparatorluğu yönetmesinden halk hoşnut olmaz. Halkın sevgisini kazanmak için vergileri indirir.
800 – Frank Kralı Şarlmayn’a Papa taç giydirir. Bu Batı’da bir ilktir. Kiliseler arası ayrımın ortaya çıkmasına sebep olur.
802 – Şarlmayn, bu ikilemi ortadan kaldırmak ve krallığını meşru zemine taşımak için İrene ile evlenmek ister. Fkat alınan kararla İrene tahttan indirlir. Sürgüne gönderilir ve bir süre sonra da ölür.
802 – 811 I. Nikeforus
802 – İrene’nin sürgüne gönderilmesinden sonra dönemin maliye bakanı olan Nikeforus, 50 yaşında imparator seçilir.
806 – Abbasilere vergi ödemeyi reddeder. Harun Reşid, Kapadokya’ya kadar ilerler ve kazanır. Bizans, 50 bin altın ödemek zorunda kalır.
809 – Bulgarlar Krum önderliğinde Sofya’yı alırlar.
810 – Şarlmayn, Venedik ve Dalmaçya kıyılarını alır.
811 – İmparator Bulgar sınırını geçer, başkent Pliska’yı alır. Kıyım yaparlar. Nikeforus, Bulgarları kovalarken tuzağa düşer. Bizans savaşı kaybeder. İmparatorun kafası kesilir. Bulgar Hanı Krum, imparatorun kafatasını temizletip kadeh yapar.
Bulgar Hanı Krum
811 Stavrakius
Bulgarların elinden kaçan Nikeforus’un oğlu Stavrakius ağır yaralıdır. Babası öldüğü için imparator ilan edilir. Ölmeden varis belirlemesi istenir. Durumun iç savaşa dönmesinden krkulduğu için imparatorun kararı beklenmeden Nikeforus’un damadı Mikail Rangabe imparator ilan edilir. Birkaç ay sonra da Stavrakius ölür.
811 – 813 I. Mikail Rangabe
811 – Babası Ege Donanması Amirali olan Mikail Rangabe, İbranice isimli ilk imparatordur.
812 – Şarlmayn’ın uzun süredir beklediği imparatorluk onayını verir. Ancak Frank Kralı olarak anılmasına müsaade eder.
812 – Bulgar Hanı Krum, Nesebar’ı alır.
813 – Edirne dolaylarındaki savaşı yine Krum önderliğindeki Bulgarlar kazanır. Bu zaferden sonra Konstantinopolis’e kadar ilerlerler. Şehir 5. defa kuşatılır. Bu kuşatma I: Mikail Ragabe’nin tahttan indirilmesine sebep olur. Marmara Adalarına sürülür.
813 – 820 V. Leo
813 – Konstantinopolis kuşatıldığında yardıma çağırılan Ermeni asıllı Leo, imparatora ihanet eder. Surların dışında bekleyen Krum ile görüşmek ister ve suikast planlar ancak başarısız olur.
814 – Bulgar Hanı Konstantinopolis için tekrar sefere çıkarken yüksek tansiyondan ölür.
815 – İkonakırıcılık tekrar ön plana çıkmaya başlar. Toplanan Synod ile İznik konsili kararları reddedilir.
820 – İkonakırıcılık düşüncesine verdiği destekten dolayı imparatorun yakın arkadaşı olan Amorium’lu Mikail’in adamlarının suikastine maruz kalır. Mikail tutuklanır. İdam etmek için Noel’in geçmesi beklenir. Bunu öğrenen Mikail’in adamları, Noel Ayini’ne sızarlar ve tören sırasında İmparator Leo’yu öldürürler.
Amorian Hanedanı
820 – 829 II. Mikail
820 – Adamlarının Noel Ayininde İmparator Leo’yu öldürmelerinden sonra zindandan çıkarılır ve imparator seçilir. İkona konusunda gayet ılımlı, yumuşak bir tavır sergiler.
821 – Oğlu Theofilos’u müşterek imparator ilan eder.
821-823 – 3 yakın arkadaş olan Leo, Mikail ve Thomas’tan 2’si imparator olur. Thomas da imparator olmak ister. Abbasi Halifesi Memon’dan aldığı destekle 80 bin kişilik bir kuvvet toplar ve Antakya’da imparator ilan edilir. Konstantinopolis’e yürür. Şehri kuşatır. Bulgar Hanı Omortag, Mikail’e yardıma gelir. Kuşatma dağıtılır. Thomas Lüleburgaz’da yakalanır. Elleri ve ayakları kesilerek surlara asılır.
826 – İspanya’dan kovulan Araplar uzun süre kendilerine yer bulamazlar. En sonun daGirit Adası’na yerleşirler. Adada 135 yıl sürecek olan Arap korsanların hakimiyeti başlar.
829 – Böbreklerinden rahatsız olan Mikail ölür.
829 – 842 Theofilos
830 – İkonakırıcılığın son temsilcisidir. Ülkenin dört bir yanında getirilen kızlar arasından Paflagonyalı Theodora’yı seçer ve onunla evlenir. Doğuda bulunan altın madeni ile hazine zenginleşir ve imar faaliyetlerine girişir.
830 – Abbasi Halifesi Memon, Bizans topraklarına girmeye başlar. Theofilos, Adana, Tarsus ve Petra’yı alır ama bir süre sonra daha fazlasını Abbasilere bırakmak zorunda kalır.
838-842 – Anzen Savaşı: Abbasilerle Bizans arasındaki savaşı Abbasiler kazanır. Ankara ve hanedanın ana vatanı olan Amorium düşer. Halife Mutasınm Konstantinopolis’e doğru giderken ölür. Birkaç gün ssonra da Theofilos ölür.
842 – 867 III. Mikail
842 – Theofilos öldüğünde oğlu Mikail daha 2 yaşındadır. Bu sebeple annesi Theodora naibi olur.
843 – İkonakırıcılığa kesin olarak son vermek için Methodius naşkanlığında toplanan konsil, 787 yılında yapılan İznik Konsili kararlarını onaylar. Dönemin patriği olan Grammaticos kabul etmez ancak istifa etmek zorunda kalır. Konsilin başkanlığını yapan Methodius patrik olur.
843 – Önemli bir devlet adamı olan Theotistus, Girit’i ele geçirir. Ancak çok üzün sürmez bir süre sonra Araplar geri alır. Aynı zaman zarfında Malatya Emiri Amr Konstantinopolis’e saldırır. İzmit’teki savaşı Bizans kaybeder.
853 – Damianus komutasındaki donanma Nil Nehri ağzındaki Dimyat Kalesi’ni alır.
855 – Mikail’in naibi İmparatoriçe Theodora destekçisi Theoktistus öldürülür. Artık Mikail söz sahibi olmak ister ve annesinin bütün yetkileri elinden alınır.
856-859 – Doğu Seferi yapılır.
860 – İmparator seferde olduğundan savunmaz kalan Konstantinopolis, oradan geçmekte olan 200 gemilik donanma tarafından yağmalanır. Daha önce buralarda hiç gözükmeyen Ruslar…
862 – Oğlu olmadığı için dayısı Bardas’a caesar ünvanı verir. Bardas artık varis olmuştur.
866 – Komplolar sonrası Bardas öldürülür ve Basil müşterek imparator ilan edilir.
867 – Makedonyalı bir çiftçi olan Basil, müşterek imparator ilan edildikten sonra bir gece imparatora tuzak kurar. Gizlice imparatorun odasına girer ve bileklerini keserek öldürür.
