Anadolu Selçuklu Devleti Kronolojisi; Sultanlar ve Önemli Olaylar

Anadolu Selçuklu Devleti Kronolojisi; Sultanlar ve Önemli Olaylar

Anadolu Selçuklu ya da Türkiye Selçuklu Devleti sultanları kimlerdir? Hangi savaşlar yaşandı ve sonuçları ne oldu?Anadolu'ya hangi eserleri bıraktılar? Savaş, antlaşma, siyasi ve kültürel olaylar nelerdir?

Selçuklular, günümüzde Osmanlı’nın gölgesinde kalmış; yaptıkları, eserleri çoğu kişi tarafından bilinmeyen bir Türk Devletidir. Şuanda içinde bulunduğumuz Anadolu coğrafyasının temelini atan, Türklüğün ve İslamiyetin Anadolu topraklarına kök salmasını sağlayan Selçuklular, aslında Osmanlı’nın da işini bir nebze kolaylaştırmış diyebiliriz.

Tabii Anadolu’nun bu denli imarlaşmasını, gelişmesini sağlayan Selçukluların, tabiri caizse bir kolu olarak Anadolu’ya uzanan Anadolu Selçuklu Devleti’dir. Kimi kaynaklarda ise Türkiye Selçuklu Devleti olarak da adlandırılır.

Hepimizin bildiği klasik bir tabir vardır. Neredeyse ilkokul yıllarında duymaya başladığımız ve üniversite yıllarında da duymaya devam ettiğimiz bir cümle; “1071 Malazgirt Zaferi Anadolu’nun kapıları Türklere açıldı.”

Evet, bazı Türk boyları için kapılar açıldı, ama bundan çok uzun zaman önceleri Türkler Anadolu’ya girdiler zaten. Malazgit Savaşı’nda bile Bizans ordusunda askerlik yapan Ortodoks Türklerin, inanç bağlarını değil de soy bağlarını dikkkate alıp savaşta Selçuklu tarafına geçmelerinin savaşın kazanılmasında payları büyüktür.

Maalesef tarihimiz Osmanlı Devleti merkezli öğretildiğinden diğerleri biraz daha geri planda kalıyor. Ama yukarıda da bahsettiğimiz gibi Anadolu Selçuklu Devleti’nin kurulmasından sonra Anadolu tam anlamıyla hanlar, kervansaraylar, medreseler, darüşşifalar, saraylar, kaleler ve savunma yapılarıyla dolmuştur.

Anadolu’da birçok yerde Osmanlı eserlerinden daha fazla Selçuklu eserleri görürsünüz. Bu eserlerde de 8 köşeli Selçuklu Yıldızı ve Çift Başı Kartal en dikkat çeken sembollerdir. Bu şehirlerin başlıcaları ise Konya, Antalya, Sivas, Erzurum ve Kayseri’dir.

Selçuklularda sultanlar vefat etmeden önce toprakları çocukları arasında paylaştırdığı için sultanların ilk dönemleri genelde taht mücadelesi ile geçiyor. Tabii bu da belli dönemlerde devletin zayıflamasına da sebep oluyor.

Anadolu Selçuklu Tarihini daha iyi anlayabilmek ve bir nebze de olsa anlaşılmasını kolaylaştırabilmek adına daha önce Osmanlı Devleti için yaptığımız gibi bir kronoloji hazırladık. Sultanları, savaşlar, antlaşmalar, kültürel olaylarıyla Anadolu Selçuklu Kronolojisi başlıyor.

Kutalmışoğlu Süleyman Şah (1077 – 1086)

1073 – Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah, Kutalmışoğlu Süleyman Şah’ı Sultan-ı Rum ilan etmiştir.

1072 yılında Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan’ın öldürülmesiyele yerine geçen oğlu Melikşah; Sultan-ı Rum olarak kastedilen bölge ise Anadolu topraklarıdır.

1075 – İznik ve İzmit’in Fethi

* Özellikle İznik bu dönemin en önemli şehirlerinden. 1204 yılında Konstantinapolis’in (İstanbul) talan edilmesiyle son bulan IV. Haçlı Seferi sonrası Bizans Hanedanı İznik’e gelip burayı yeni başkent ilan edecektir. (1204 – 1261)

1077 – Süleyman Şah Anadolu Selçuklu Devleti’ni kurar.

* Büyük Selçuklu Devleti’ne bağlı özerk bir devlet olan Anadolu Selçuklu Devleti’nin ilk başkenti de İznik olur.

Ebu’l Kasım (1086 – 1092)

* Kutalmışoğlu Süleyman Şah Doğu seferine çıkarken kendisini İznik’e vali tayin eder. Süleyman Şah’ın savaşı kaybedip şehit düşer. Oğulları Kılıç Arslan ve Kulan Arslan da Büyük Selçukluların elinde olduğundan bir süre devleti kendi yönetir. Bizans ve Büyük Selçuklu Devleti ile mücadelelerle geçen yılların ardından öldürülür. Bir buhran ve karmaşa dönemi olarak adlandırıldığından “Fetret Devri” de denir.

 

I. Kılıç Arslan (1092 – 1107)

1096-1099 – I. Haçlı Seferi

1096 – Kırkgeçit Muharebesi

* Selçukluların kurduğu pusu sonra Haçlı Ordusu dağıldı. Bu muharebe bir keşiş tarafından başlatılan bir Haçlı Seferidir.

1097 – İznik Kuşatması

* İlk seferin başarısız olmasının ardından bu defa soyluların, baronların önderlik ettiği bir sefer düzenlendi. İznik, Haçlılar tarafından alındı ve Bizans’a bırakıldı.

1097 – Dorleion Muharebesi

* Eskişehir dolaylarından gerçekleşen muharebeyi I. Kılıç Arslan kaybetti ve Haçlılar ilerleyişine devam etti. I. Kılıç Arslan ise Haçlıları uzaktan takip etmekle yetindi.

1101 – Haçlı Seferi

* Haçlı Seferi ardından prenslerin esir düşmesi sonra 3 kol halinde yola çıkan bir seferdir. Birisi Niksar’da ikisi ise Ereğli’de yenilgiye uğratılır. Haçlılar çok ağır kayıplar verir. I. Haçlı Seferi ardından 300.000 kişilik ordudan birkaç bininin Antakya’ya ulaştığı söylenir. Danişmend Ahmet Gazi ile beraber kazanılan bir zaferdir.

1103 – Danişmend Beyi ile yapılan savaş ardından Maraş alındı.

1105 – Malatya Danişmend Beyliğinden alındı.

1107 – Musul alındı.

Şahinşah (Melikşah) (1107 – 1116)

* Daha çocuk denecek yaşta iken babası kendisini Musul’a vali atayıp Büyük Selçuklu Devleti’nin gönderdiği kuvvetlerle muharebeye gitti. Babası savaşı kaybedip geri çekilirken Habur Çayı’nda hayatını kaybedince Şahinşah da esir olarak İsfafan’a götürüldü. 3 senelik esaretin ardından Konya’ya gelerek, hem Bizans’tan toprakları geri almak için hem de kardeşlerine karşı mücedele etti.

I. Rükneddin Mesud (1116 – 1156)

* Sultanlığının büyük bir kısmı kardeşleri ile taht mücadelesi ile geçmiştir.

1147-1149 – II. Haçlı Seferi

1147 – II. Dorleion Muharebesi

* Eskişehir yakınlarında gerçekleşen muharebede Haçlılar büyük kayıplar verdi.

1148 – Laodikya Muharebesi

* Denizli yakınlarındaki muharebe sonrası Haçlılar büyük kayıplar verdiler.

1148 – Honaz Dağı Muharebesi

* Diğer muharebelerden arta kalan Almanların da katılımıyla Fransızlara karşı yapılan muharebede Haçlılar kayıplar vererek güzergahı değiştirmek zorunda kaldılar.

II. Kılıç Arslan (1156 – 1192)

* Anadolu Selçuklu Devleti'nde ilk altın sikke II. Kılıç Arslan zamanında bastırılmıştır.

1175 – Danişmend Beyliği Selçuklulara bağlandı.

1176 – Miryokefalon Savaşı

* İmparator Manuel komutasındaki Bizans’a karşı kazanılan zafer sonrası Anadolu’nun Türk Yurdu olduğu kesinleşti.

1189-1192 – III. Haçlı Seferi

I. Gıyaseddin Keyhüsrev (1192 – 1196)

* Kardeşleriyle yoğun taht mücadelesi verdi.

II. Süleyman Şah (1196 – 1204)

* Anadolu Birliğini sağlamaya yönelik adımlar attı.

* Kardeşlerinden Niksar, Amasya ve Elbistan’ı ve Malatya’yı aldı.

1202 – Saltuklu Beyliği’ne son verdi.

* Gürcü seferi sırasında Saltukluların kendisine katılmayı reddetmeleri sonrası Erzrurum’u alarak beyliğin topraklarını Selçuklulara bağladı.

III. Kılıç Arslan (1204 – 1205)

* Rühneddin Süleyman Şah’ın oğlu III. Kılıç Arslan çok genç yaşta tahta çıktı ve 8 ay sonra I. Gıyaseddin Keyhüsrev’e tahtı bırakmak zorunda kaldı.

* Bu dönemde IV. Haçlı Seferi başlamış ve İstanbul Haçlılar tarafından alınıp Latin Devleti kurulmuştur. Bizans ise başkentini İznik’e taşımıştır.

 

I. Gıyaseddin Keyhüsrev (1205 – 1211)

* İkinci defa tahta çıkar. Ülke topraklarını şehzadeler arasında paylaştırma geleneğine son vermiştir.

1206 – Gevher Nesibe Darüşşifası ve Tıp Medresesi inşa edildi. (Kayseri)

* Selçukluların yaptırdığı ilk darüşşifadır.

1207 – Antalya alındı.

I. İzzeddin Keykavus (1211 – 1220)

1214 – Sinop Trabzon Devleti’nden alındı.

1216 – Antalya ikinci defa alındı.

* Şehirde yaşayan Hristiyan halkın ayaklanması ardından şehir kuşatılıp tekrar alınır.

1218 – I. İzzeddin Keykavus Darüşşifası (Şifaiye Medresesi) yaptırıldı. (Sivas)

I. Alaeddin Keykubad (1220 – 1237)

* I. İzzeddin Keykavus’un kardeşidir. Anadolu Selçuklularına en parlak dönemini yaşatır.

1221 – Alanya’nın fethi

* Alanya’nın alınması ile beraber Akdeniz’deki önemli bir üs haline geldi. I. Alaeddin Keykubad “İki Denizin Sultanı” ünvanını aldı.

1226 – Alanya Kızılkule inşa edildi. (Alanya-Antalya)

1227 – Alanya Tersanesi inşa edildi. (Alanya-Antalya)

1228 – Mengücükoğulları Beyliği’ni aldı.

1229 – Sultan Hanı inşa edildi. (Aksaray)

1230 – Alara Han inşa edildi. (Alanya-Antalya)

1230 – Yivli Minare Camii inşa edildi. (Antalya)

1230 – Yassı Çemen Savaşı

* Anadolu Selçukluları ile Eyyubiler – Harzemşahlar arasında gerçekleşen muharebeyi I. Alaeddin Keykubad kazandı. Ahlat, Bitlis, Van, Malazgirt ele geçirildi.

1235 – Cemaleddin Ferruh Darüşşifası inşa edildi. (Çankırı)

1236 – Kubadabad Sarayı inşa edildi. (Beyşehir-Konya)

1236 – Ağzıkarahan inşa edildi. (Aksaray)

1236 – Zazadin Hanı ya da Saadeddin Köpek Hanı inşa edildi. (Konya)

* Saaddedin Köpek tarafından yaptırılmıştır.

1237 – Alaeddin Camii inşa edildi. (Konya)

 

II. Gıyaseddin Keyhüsrev (1237 – 1246)

1238 – Sarıhan inşa edildi. (Nevşehir)

1238 – Hunat Camii inşa edildi. (Kayseri)

1240 – Babai isyanı

* Anadolu’daki en büyük Türkmen Ayaklanmasıdır. Anadolu Selçuklu Devleti’nin zayıf düşmesine sebep olur.

1243 – Kösedağ Savaşı

* Bir süredir yaklaşmaya başlayan Moğol tehlikesinin sonrası yaşanan muharebe Moğolların kesin zaferi ile sonuçlanır. Bu yenilgiden sonra Selçuklular kolay kolay toparlanamaz. Merkezi otoritenin de zayıflaması ile beraber hepimizin bildiği "Beylikler Dönemi" ortaya çıkmaya başlar.

1246 – Kırkgöz Hanı inşa edildi. (Antalya)

1246 – Susuz Hanı inşa edildi. (Burdur)

II. İzzeddin Keykavus (1246 – 1260)

1251 – Karatay Medresesi inşa edildi. (Konya)

IV. Kılıç Arslan (1248 – 1265)

II. Alaeddin Keykubad (12491257)

***Üç sultan taht mücadelesine girer. Araya girenlerle 8 yıl süren 3 sultanın hakimiyet dönemi başlar ve her biri belli bölgelerden sultanlığını ilan eder. Aynı dönemde ciddi anlamda Moğol tehlikesi ortaya çıkmıştır.

III. Gıyaseddin Keyhüsrev (1265 – 1282)

* Moğollar tarafından idam edilen IV. Kılıç Arslan’ın oğludur. Selçuklu’nun var olma savaşı verdiği bir dönemde çocuk yaşta tahta çıkar. Fakat akıbeti babası gibi olur.

1267 – Alaeddin Camii inşa edildi. (Eskişehir)

1271 – Gök Medrese inşa edildi. (Sivas)

1271 – Buruciye Medresesi inşa edildi. (Sivas)

1271 – Çifte Minareli Medrese inşa edildi. (Sivas)

* İlhanlı veziri Sahip Şemseddin Mehmet Cüveyni tarafından yaptırılmıştır.

II. Gıyaseddin Mesud (1282 – 1284)*

III. Alaeddin Keykubad (1284)*

II. Gıyaseddin Mesud (1284 – 1293)*

III. Alaeddin Keykubad (1293 – 1294)*

II. Gıyaseddin Mesud (1294 – 1301)*

III. Alaeddin Keykubad (1301 – 1303)*

II. Gıyaseddin Mesud (1303 – 1308)*

* II. Gıyaseddin Mesud ve III. Alaeddin Keykubad sırayla arka arkaya tahta çıkan sultanlar. Anadolu Selçuklu Devleti’nin tam anlamıyla İlhanlıların hakimiyetinde olmasından dolayı, İlhanlılar sürekli duruma göre sürekli sultanı ikisi arasında değiştirirler. II. Gıyaseddin Mesud’un vefatı ile Anadolu Selçuklu Devleti tamamen ortadan kalkmış olur.

***Anadolu Selçuklu Devleti ya da Türkiye Selçuklu Devleti ve ardından gelen beylikler, Anadolu topraklarında sadece gerçekleştirdikleri fetihlerle değil buna ek olarak mimari, kültürel, sosyal ve ticari alanlarda da büyük izler bıraktılar. Özellikle inşa ettikleri kervansaraylar ile ticari anlamda Anadolu'nın oldukça gelişmesini sağladılar. Daha sonra Selçukluların yerini alacak olan Osmanlılar için sağlam bir temel bırakıp Anadolu topraklarında daha rahat yerleşmesini ve gelişmesine vesile oldular.

 

Instagram hesabımızı takip ederek son paylaşımlarımızdan haberdar olabilirsiniz.

 

Popüler Yazılar

SÖZLEŞME

Bu internet sitesine girilmesi veya mobil uygulamanın kullanılması sitenin ya da sitedeki bilgilerin ve diğer verilerin programların vs. kullanılması sebebiyle, sözleşmenin ihlali, haksız fiil, ya da başkaca sebeplere binaen, doğabilecek doğrudan ya da dolaylı hiçbir zararlardan REHBERNAME A.Ş. ('REHBERNAME') nun sorumluluğunun olmadığını, tarafımdan internet sitesinde E-Bültene üye olmak için veya başkaca bir sebeple verdiğim kişisel verileri, özellikle de isim, adres, telefon numarası, e-posta adresi, banka bilgisi, yaş ve cinsiyetle ilgili benzeri bilgileri kendi rızam ile paylaştığımı, REHBERNAME A.Ş. ('REHBERNAME') nun nin bu bilgileri kullanmasına muvafakat ettiğimi, bu bilgilerin 3.gerçek ve/veya tüzel kişilerin eline geçmesi ve bu şekilde olumsuz yönde kullanılması halinde ve/veya bu bilgilerin başkaca kişiler ile paylaşılması halinde REHBERNAME A.Ş. ('REHBERNAME') nun sorumluluğunun olmadığını gayri kabili rücu, kabul, beyan ve taahhüt ederim.