Günümüzde de birçok alanda gördüğümüz Selçuklu mimarisinin en önemli süsleme şekillerinde "8 Köşeli Selçuklu Yıldızı" ne anlama gelir, hiç düşündünüz mü?
Bazı rakamlar vardır günlük hayatımızda çok kullanırız; 7, 8, 12, 40 gibi. Geçmişten günümüze inançların, kültürlerin birbiriyle etkileşim sonucu nesilden nesile, bir inançtan farklı bir inanca ya da bir milletten farklı bir millete geçmiş bu sembolik rakamlar. 8 rakamı ise günümüzde bizim daha çok Selçuklu Yıldızı dediğimiz de aklımıza gelen bir sembol.
Hepimizin bildiği klasik bir tabirle Malazgirt Savaşı ile Anadolu’nun kapılarını Türklere açan Selçuklular, Anadolu’ya Türklerin girişini daha da hızlandırmanın yanı sıra bıraktığı eserlerle bir anlamda Anadolu’nun Türk yurdu olmasını sağladı.
Fakat bir bölgenin tam anlamıyla bir milletin izini taşıması sadece topraklara yerleşmekle olmaz, o bölgede insanların kültürünün sanatının da kalıcı olması gerekir ki, o topraklar yurt olabilsin. Selçuklular da Anadolu’da inşa ettikleri anıt niteliğindeki eserlerle Anadolu’nun Türkleşmesi için çok sağlam ve başarılı bir temel attılar. Özellikle mimari, kültür ve sanat alanlarında bırakılan bu eserler Anadolu’nun Türk Tarihi açısından temelini oluşturdular.
Selçuklu Yıldızını Daha Çok Hangi Şehirlerde ve Yapılarda Görüyoruz?
Selçukluların inşa ettiği medrese, cami, türbe, kervansaray gibi birçok yapıda özellikle taş malzemeyi kullanmayı tercih ettiler ve bunların üzerine de geometrik motifler işlediler. Bunlarda kazayağı gibi eski Türklerin yaşamını yansıtan Şamanizm kökenli birçok süslemenin yanı sıra hepimizin İsrail bayrağındaki altı köşeli yıldız yani Davud Yıldızı ya da Süleyman Mührü ile karıştırdığımız sekiz köşeli iç içe geçmiş iki kareden oluşan Selçuklu Yıldızı çok önemli bir yere sahiptir.
Anadolu’da biz bunu Selçuklu Yıldızı olarak bilirken, Orta Asya’da Türkistan Yıldızı olarak bilinir. İslamiyet’te ise 8 cennetin olduğu ve 8 köşeli yıldızın da 8 cennet kapısını simgelediği söylenir.
Anadolu Selçuklu Devleti’nin en önemli şehirlerinden olan Konya, Sivas, Kayseri, Erzurum, Antalya başta olmak üzere Anadolu’nun her yerinde bu sembolün olduğu yapılara rastlamak mümkündür. Darüşşifalardan tutun da camilerde, medreselerde, taç kapılarda hatta şadırvanlarda bile 8 köşeli yıldız mutlaka kullanılmıştır.
İç içe geçen iki kareden oluşan Selçuklu yıldızının her bir ucu bir erdemi simgeler. Bunlar sırasıyla; Merhamet, Şefkat, Sabretmek, Doğruluk, Sır Tutmak, Sadakat, Cömertlik ve Rabbine Şükretmektir.
Her milletin kültüründe belirli dönemlerinin simgesi olan semboller vardır. Selçuklu Yıldızı da XI. ve XIII. yüzyıllar arasında Anadolu’da hüküm süren Anadolu Selçuklularının bize bıraktığı en önemli miraslardan biridir. Osmanlı da bunu inşa ettiği yapılarda sürdürür.
Bazı süslemelerde 8 köşeli yıldız olarak karşımıza çıkarken, Osmanlı dönemi türbelerine baktığımızda sadece Osman Gazi ve I. Mehmet (Çelebi)’in türbelerinin - yani birinci ve ikinci kurucu olarak nitelendirebileceğimiz padişahların – sekizgen olduğunu görüyoruz.
Bu Selçuklu yıldızının kültürel anlamda ne kadar kıymetli ve süreklilik arz eden bir sembol olduğunun en önemli göstergelerinden biridir. Tabii şunu da belirtmek lazım Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün kabrinin etrafında bulunan mermer de sekizgendir.
Osmanlı’nın son dönemlerinde ve günümüzde bile sivil mimaride, Selçuklu yıldızının evlerde sıklıkla kullanıldığını görürsünüz. Özellikle tavanlarda, duvarlarda gerek kabartma gerekse işleme olarak karşımıza mutlaka çıkıyor. Görsellik olarak da ayrı bir güzellik katıyor.
Günümüzde Türk Dünyası’nın en önemli sembollerinden birisi diyebileceğimiz bu yıldızı Türmenistan Devlet Armasında ve Bayrağında, Azerbaycan Devlet Armasında ve Bayrağında, T.C. Emniyet Genel Müdürlüğü armasında ve daha birçok yerde görebiliyoruz. Selçuklu yıldızı demek Türk demektir.
Evet, günlük hayatımızda semboller her an, her yerde karşımıza çıkarken, biraz daha farkındalıkla yaklaşmak lazım diye düşünüyorum sembollere. Baktığımızda anlamlandırabilmek lazım, verdiği bir mesaj varsa bunu almak lazım. Selçuklu 8 Köşeli Yıldızının yüklendiği her bir anlamı idrak edebilmek temennisiyle…
