Ezidiler (Yezidiler) Kimdir? Mezopotamya'nın Halklarından Biri Olan Ezidilerin Nüfusu Ne Kadar? Neler Yaşadılar ve Yaşıyorlar? Ezidilerle İlgili Merak Ettikleriniz?
“Bizim topraklarda önce kadınlar uyanır, sonra güneş doğar, çünkü güneşi kadınlar doğurur.” Ezidi Atasözü
Hayatları boyunca baskı altında kalmış, yetmiş iki kez katliam yaşamış, tarih boyunca 80 kez kendi topraklarından uzaklaştırılmış bir halktır, Ezidiler… Yıllardır sırf bir Y harfi yüzünden katledildi Ezidiler.
Peki, Ezidi mi? Yezidi mi? demek doğru. Yezidi kelimesi yaşadığımız coğrafyada çok yanlış biliniyor. Hasan ve Hüseyin’i öldüren Yezid bin Muaviye’den kaynaklı özellikle Aleviler, Şiiler ve Sünniler, Yezid’i bir hakaret olarak görüyorlar.
Bunlar Yezid’in soyundan geliyorlar diyerek yüzbinlerce Kürt Yezidi katliamlara uğradı ve hala çeşitli baskılarla boğuşuyorlar. Yıllarca bu halkı katletmek için kullanılan başka bir bahane ise Meleklere karşı olan farklı yorumlardır. Sanki bu insanlar şeytana tapıyormuş gibi bir algı oluşturuldu. Oysa gerçek bundan tamamen farklı.
Ezidiler şeytan dediğimiz Melek TAOS‘u tanrının dünya işlerinde bir gölgesi olarak kabul eder. Bu yüzden ortada büyük bir yanlışlık vardır.
Ezidilerin ibadethaneleri yoktur. Bu yüzden sabah akşam yüzlerini güneşe döner. Güneşe doğru dua ederler. Burada güneş, tanrı ile insan arasında bir aracıdır. Ezidiler sadece güneşe dönmez, aya ve doğadaki tanrı tarafından yaratılmış her şeye dönüp dua edebilirler.
Diğer inançlarda olduğu gibi insan eliyle yapılan ibadethaneler onlarla iletişim ağı olamaz. Çünkü onu tanrı yaratmamıştır. Ne yazık ki bu gerçekler bizlere hiç bir zaman gösterilmedi. Şu an nüfusları 800 bin civarındadır.
Ancak bu sayı her gün azalıyor ve Ezidiler yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalıyorlar. Ezidiler Irak, Almanya, Suriye, Rusya, Ermenistan ve Gürcistan da ikamet ediyorlar. Türkiye’de ise yaklaşık 300 veya 400 kişi var.
2016 sonralarına doğru ülkemizde terör örgütü gerekçesiyle köyleri boşaltılan ve yıkılan Ezidiler köylerinden göç etme zorunluluğunda bırakıldılar. Işid’in saldırısından Ypg koridoruyla Türkiye’ye sığınan Ezidilere, şimdi ne yapacaksınız dendiğinde gençlerin birçoğu Almanya’ya gitmek istediğini ifade ediyorlar. Artık rahat yüzü görmek istiyorlar. Aslında Avrupa ya gitmek istediklerinde kendilerini yok etme sürecini hızlandıracaklarını farkında değiller.
Ezidilik’teki Tanrı kavramının, İslam inancından farklı olmadığını görmemiz gerek. Onlarda tek tanrıya inanıyor, oruç tutuyor. Belirli gün ve bayramları var ve onlarda hac yapıyorlar. Hac ibadetlerini LALEŞ tapınağında yapıyorlar, ancak üzücüdür ki geçtiğimiz aylarda Işid in buradaki Ezidi köylerini basması ve insanları kaçırması üzerine Ezidiler Laleş’e gidemiyorlar.
Üstelik Işid burada 19 Ezidi kız kaçırmış, onlara Arap kültürü olan kara çarşaf giymeyi zorunlu tutmuş ve zorla Müslüman yapmaya çalışmışlardır. Bu bölgeden Ypg nin geçmesinden sonra Ezidi kadınlar kara çarşafları yakıp kültürel kıyafetleri olan fistanı giyip protesto etmişlerdir.
Ezidilik kapalı bir din olduğundan, sonradan Ezidi olamıyorsunuz. Ezidilik anlatılmadığı için ve duaları çocukluktan beri öğrendikleri için pek fazla bilgi sahibi olamıyoruz.
Ancak yaratılış hakkında şunları biliyoruz. Başlangıçta Tanrı AZDA ‘yani burada Azda, Allah oluyor’, kendi ateşinden melek TAOS’u yaratır. Ve ona insanı ve evreni yaratma görevini verir. Bunun dışında yaratılış işinde Taos’a yardımcı olacak 6 melek daha yaratır. Bunun üzerine Melek Taos, Azda’nın verdiği bu yük doğrultusunda yine Azda’dan aldığı toz ile erkek ile kadını ve evreni, ayrıca ayak işlerini görmesi için 4 Cin yaratır.
Daha sonra Melek Taos yarattığı bu iki insanı takdim etmek üzere Azda’nın yanına gider ve Azda, Melek Taos’a bundan sonra bu iki insana tabi olacaksın der. Bunun üzerine melek Taos “Bu iki insanı yoktan var eden benim niçin onlara tabi olurum? Ben sadece beni yaratan sana tabi olurum sana ibadet ederim” der.
Bu iki insandan toplam 80 çocuk dünyaya gelir daha sonra bu iki insan ideal insan konusunda anlaşmazlığa düşerek kavgaya tutuşurlar. Ve sınavdan geçirilmelerine karar verilir. Her ikisi de ruhlarını düşüncelerini bir küpe doldururlar ve ağızlarını kapatırlar. 40 gün sonra erkek olanın küpünden ŞAHİN BİN CAN adında güzel bir genç çıkar. Kadınınkinden ise akrepler, çıyanlar ve sürüngenler.
Adam Şahin bin Can’ı o kadar sever ki diğer 80 çocuğu ile ilgilenmez olur. Bu da kadın ve seksen çocuğu arasında kıskançlık ve nefrete neden olur.
Karar verirler Şahin Bin Can öldürülecektir. Kadın bir parola belirler ve suikastın yapılacağının bu parola ile bildirileceğini söyler. Ancak her şeyi bilen ve duyan Melek Taos’u hesaba katmamıştır. Melek Taos yarattığı 4 Cin’e emir verir. Ve cinler gece olunca bu seksen çocuğun ağızlarına üflerler. Uyandıklarında hepsi de farklı bir dil konuşmaktadırlar, bu sebeple annelerinin söylediği parolayı anlayamazlar. Şahin bin Can böylelikle melek Taos’un sayesinde kurtulur.
Aynı olay İslam inancında da vardır. Dillerin oluşumu hakkında yapılan araştırmalara bakılabilir. Daha sonra Şahin Bin Can’a dişi bir melek gönderilir ve bundan sonra bu çocuklar Ezidilerin atalarını oluşturur. Diğer seksen çocuktan dünyaya gelenler ise diğer insanları oluştururlar.
Yezidiler AZDAY halkı yani Allah’ın halkı adını verirler kendilerine. İnançları arasında şu esaslar vardır.
• Dünya sonsuzdur, dünyayı yaratan tanrı asla onu yıkmaz.
• Tabiatın korunması ve tabiata saygı esastır.
• Günde üç defa güneşe dönerek ibadet edilir.
• Çarşamba günü, Melek Taos ve iki insanın yaratıldığı gün olduğundan ve yine Şahin bin Can’ın dünyaya geldiği gün olduğundan dinlenme günüdür.
• Ancak Şahin bin Can’ın soyundan gelenler Yezidilerdir. Sonradan Yezidi olmak mümkün değildir.
• Şeytanın adını telaffuz etmek ve onun adını hatırlatan KİTAN, MELUN, NAON, ŞARK, ŞAP gibi kelimeleri anmak bu isim mukaddes olduğundan haramdır.
• Mukaddes ağaçlara tapılır.
• Kadınların saçlarını kesmesine müsaade yoktur.
• Nisan ayında evlenilmez.
• Bal kabağı, ceylan eti ve marul yenmez.
• Çok mukaddes bir renk olduğundan lacivert renkli elbiseler giyilmez.
• Şeyhler, pirlerden ve müritlerden oluşan 3 kaslı hiyerarşileri olup ancak kast dahilinde evlenebilirler.
• Şeyhlere para verilir.
• Üst kasta mensup olanlar çok eşli evlenebilir.
• Başka din mensubu ile evlenen aforoz edilir, hatta öldürülür.
• Tefsir adı verilen yedi Sır, Şeyh Şemsettin, Şeyh Fahrettin, Şeyh Sacattin, Şeyh Nasirettin; Şeyh Hasen, Şeyh Adil ve Melek Taos’tan ibarettir.
• Reenkarnasyon vardır.
• Mitraizm’de olduğu gibi boğa kurban edilir.
• Vaftiz yapılır.
• Ezidilerin iki kutsal kitabı olduğu söylenir. Mishafa-Reş (Kara Kitap) ve Kitab a-Cilwa (Vahiy Kitabı).
• Mishafa-Reş 15.yy da yazılmış olan ve Ezidilerin mitolojisini anlatan bir eser.
• Ayrıca kitabın sonunda Ezidilerin yapmasının yasak olduğu şeyler bildirilir.
• Kitab a-Cilwa daha geniş bir zaman diliminde Ezidileri bilgilendiren yazılmış bir kitaptır ve bu kitabın sadece Ezidiler tarafından okunması gerektiği ve yabancıların eline geçmemesi söylenir. 5 bölümden oluşur.
.jpg)
Ezidiler, kendi haline içine kapanık kimseye zararı olmayan bir halktır. Dileriz ve umut ederiz ki 72 kez katliamlara ve soykırımlara uğrayan Ezidiler, 73'üncü katliamı yaşamazlar.
