Karadeniz Bölgesi’ne yolunuz düştü. Peki ne yemelisiniz? Karadeniz’n meşhur lezzetleri nelerdir? Nerede, ne tatmalı, hangi yöresel yemekleri denemelisiniz?
Anadolu’nun kendine has özellikleri olan coğrafyasıdır Karadeniz. Kültürüyle, doğasıyla, tarihiyle son yılların en çok ilgi çeken bölgelerinden biri hatta yakın zamana kadar en başta geleni de diyebiliriz.
Gezmek doğal bir ihtiyaç, kimisi tarih için, kimisi doğa için gezer; bazıları da kafa dinlemek için. Siz hangi gruptan olursanız olun hepsinin ortak bir noktası da vardır: Yöresel Lezzetler. Gezilerin şüphesiz en keyifli kısmı yöresel lezzetlerin tadına bakmaktır.
İşte Karadeniz kendine has mutfağıyla, yemekleriyle, tatlılarıyla sizleri bekliyor. Hele bir de yemek için gezenlerdenseniz Karadeniz’den yolunuz mutlaka geçmeli. Bir tarafta bol tereyağlı yemekler, bir tarafta otlar, balıklar; yaylalara çıkınca da kırmızı et ve dahası; yani hepsi bir arada.
Karadeniz denince akıllara sadece Trabzon ve Rize gelmesin. En batısından en doğusuna Karadeniz seyahatlerinizde mutlaka tatmalı, yemelisiniz dediğimiz 30 yöresel lezzeti sizler için derledik. Elbette sayı 30 ile sınırlı olamaz. Böylesine zengin bir mutfağa sahip bölgenin daha onlarca meşhur yemeği var. Amacım geziniz boyunca sizlere ufak da olsa tüyo verebilmek.
Pekala; yöresel lezzetleri yerinde denemeye ne dersiniz? İşte 30 Karadeniz lezzeti...
1. Hamsi
Karadeniz mutfağının gözbebeği, tahtını kimseye bırakmayan ve kolay kolay da oradan ineceğe benzemeyen balık diyeceğim ama demiyorum. Neden mi? Çünkü Karadenizliler için bütün balıklar balıktır ama hamsi hamsidir. Kısaca hamsinin yeri bir başkadır Karadeniz insanı için.
Karadeniz gezilerinizde size uygun bir mekanda mutlaka hamsinin tadına bakmalısınız. Hamsiden birçok yemek çeşidi yapılıyor. Tabii ki en meşhuru hamsi tava ve hamsili pilav. Ama bunun yanı sıra hamsili birçok ürün restoranlarda pişiriliyor. Üstelik son yıllarda hamsi burger ve hamsili pide gibi çeşitler de menülerde yerini aldı. Kulağa farklı geliyor değil mi? Siz siz olun hamsi tatmadan Karadeniz’den dönmeyin.
2. Muhlama (Mıhlama, Kuymak)
Tereyağı, mısır unu ve dil peynirinin muhteşem birleşimi. Karadeniz denince ilk akla gelenlerden. Yüz gülümseten türden bir lezzet, hatta bazen “uzayacak mı uzamayacak mı bakalım” iddialarına konu olan tat...
Trabzon’da “kuymak” Rize’de “muhlama” denir; birebir aynısı değil küçük bir nüans var ama mısır ekmeğinizi banıp çekebildiğiniz kadar çekin yukarı. Bakalım ne kadar uzayacak. Hemen kopmuyorsa olmuş diyebiliriz. İster Trabzon’da kendinize bir kuymak söyleyin, ister Rize’de gürül gürül akan coşkulu bir dere kenarında mıhlama isteyin. Mekan önemli değil, midede dursun yeterJ
3. Karadeniz Pidesi
Pide bütün Karadeniz’in her yerinde rahatlıkla bulabileceğiniz ortak bir yemek. Biz Karadeniz Pidesi dedik ama siz Karadeniz’den geçerken “pide” kelimesinin önüne il ve ilçe isimlerinin konmuş halini bolca göreceksiniz. Samsun Pidesi, Terme Pidesi, Bafra Pidesi, Görele Pidesi, Sürmene Pidesi gibi... Aralarında ufak tefek tat ve şekil farkları olsa da pidelerin en önemli özelliği bol tereyağlı olması. Samsun’un kapalı pidesi meşhurken, bir adım ötesinde açık ve yumurtalı halini bulabilirsiniz. Kıymalı ve kuşbaşılı da enfes, tereyağ ise yıkılıyoooor.
4. Turşu Kavurması
Kulağa tuhaf geliyor değil mi? Turşu kavurması, ilk kez Karadeniz’e gelenleri en çok şaşırtan lezzet. Turşuyu hepimiz severiz ama kavurmak da neymiş demeyin. Karadeniz sofralarının en vazgeçilmezlerindendir kendileri.
Genellikle fasülyeden yapılan fasülye turşusu kavurması, ayrıca beyaz lahana ve kornişon katılarak da hazırlanıyor. Sade fasülyeden sevenler de var, karışık tercih edenler de. Karadeniz insanı turşu kavurmasını kahvaltıda da tüketir. Gittiğiniz bir restoranda ana yemeğinizin yanına mutlaka bir turşu kavurması sipariş edin.
5. Laz Böreği
Karadeniz mutfağının olmazsa olmalarındandır. Laz böreği denince genelde herkesin aklına kol böreği, avcı böreği gibi bir börek türü gelse de, aslında hafif lezzetli bir tatlıdır. Yufka, tereyağı, şerbet ve muhallebi kullanılarak yapılan laz böreği, incecik yufka arası muhallebinin şerbetlenmiş halidir. “Hopa Laz Böreği” adıyla 2019 yılında coğrafi işaret alan bu tatlı sadece Karadeniz’de değil ülkemizin birçok şehrinde yapılmaktadır. Ama siz yine de yerinde tadın, mutlaka tadın.
6. Karalahana Sarması
Karadeniz coğrafyasında en çok yetişen bitkilerden biri olan karalahana, mutfakta kendine haklı ve güçlü bir yer bulmuştur. Karalahana sarması yöresel yemeklerin başında gelir. Karadeniz şehirlerinde yapılışı farklılık gösteren karalahana sarmasını; mısır unlu sarma, yarmalı sarma, etli sarma, zeytinyağlı sarma, bıldırcınlı sarma gibi çeşitlilikte görebilirsiniz. Burada seçim size kalıyor. Gittiğiniz şehre göre karalahana sarmasının tadına bakabiliriniz.
7. Karalahana Çorbası
Hazır karalahana demişken çorbasını da unutmayalım. Bu çok besleyici çorba Karadeniz insanının şifa deposudur adeta. İçerisinde sadece karalahana yoktur. Mısır, soğan, sarımsak, barbunya gibi besinler de çorbaya eşlik eder. Hatta bazı tariflerde çorbaya patates ve havuç da katılır. Bu çorbayı da yerinde denemenizi tavsiye ederim.
8. Mısır Ekmeği
Karadeniz’e geldim de hakiki mısır ekmeği yemeden döndüm demeyin. Mısır, Karadeniz coğrafyasında en çok yetişen ürünlerin başında gelmektedir. Bu kadar yağış alan bölgede buğday yetişmediği için buğdayın yerini mısır almıştır. Mısır koçanları serenderlerde saklanır; mısır öğütülür un olur, mısır unu sofrada kendini ekmek olarak bulur. Mısır ekmeği mıhlamaya çok yakışır. Çorba ve hamsinin yanında ise kendine aşık eder. Hele bide yanında turşu kavurması varsa değmeyin keyfinize...
9. Mısır Çorbası
Mısır, Karadeniz’in gözbebeği madem, o halde mısır çorbası da yerini alsın. Yine daha çok Doğu Karadeniz bölümünde karşımıza çıkan mısır çorbasını fırsat dahilinde mutlaka denemelisiniz.
10. Kuru Fasulye
Kuru fasulye için Türk mutfağının taçsız kraliçesi desek az mı olur acaba? Sevmeyen var mıdır kuru fasulyeyi bilemiyorum ama Karadeniz’de kuru fasulye bir başka lezzetlidir. Birçok restoranda bulacağınız kuru fasulyeyi özellikle Çayeli-Rize dolaylarında yemenizi öneririm. Zira 2017 yılında “Çayeli Kuru Fasulyesi” ismi ile coğrafi işaret aldı bu lezzet. İspir fasulyesi ile yapılan kuru fasulyeyi nerede yemeliyim diyorsanız; akıllara genelde Çayeli’ndeki Hüsrev Lokantası gelir bu noktada. Hakikaten şahane yapıyorlar. Ama birçok restoranda da lezzetli kuru fasulye var. Haklarını yemeyelim. Siz siz olun kuru fasulyenin tadına mutlaka bakın.
11. Kaygana
Biraz omlet, biraz krep gibilerden... Adı ilginç olsa da tadı uzak değil bize. Un, süt, yumurta ve tuz ile yapılan kaygana içerisine biraz daha farklı malzemeler katılarak yapılan bir yöresel lezzet. Bazı yerlerde maydanoz, dereotu, yeşil soğan katılarak yapıldığı gibi bazı yerlerde peynir, patlıcan, mantar gibi besinlerle çeşitlendiriliyor. Hatta hamsili kaygana da var. Hangisi size uyar bilemem ama kayganaya da bir el vermek lazım.
12. Hemşin Helvası
Mısır unu, tereyağ ve bal ile yapılan helvadır. Görüntüsü irmik helvasını andırsa da hafif kıtır oluşu onu farklı kılar. Özellikle Rize mutfağında sıkça karşımıza çıkan Hemşin helvasını Ayder Yaylası’nda birçok yerde bulabilirsiniz.
13. Akçaabat Köfte
Karadeniz’de bazı yemekler yerleşim adlarıyla özdeşleşmiştir. Bunların arasında Akçaabat Köfte en meşhur lezzetlerin başında gelmektedir. 2009 yılında coğrafi işaret alan Akçaabat Köftesi, Trabzon ilinin Akçaabat ilçesinden doğmuştur. Yolunuz Akçaabat’tan geçiyorsa illaki tadın; Nihat Usta, Saray Köfte, Cemil Usta vb. size kalmış. Yanına piyazını ve Vakfıkebir ekmeğini istemeyi unutmayın.
14. Hamsiköy Sütlacı
Yer ismiyle ün salmış bir lezzet de Hamsiköy Sütlacı. Trabzon ilinin Maçka ilçesine bağlı Hamsiköy ile anılan sütlaca 2017 yılında coğrafi işaret belgesi verilmiştir ve Hamsiköy Sütlacı adıyla tescillenmiştir. Sütlacın mis gibi kokusu ve eşsiz lezzetinin sırrı yemyeşil yaylalarda otlayan ineklerin sütüdür. Fındık ile servis edilen sütlaç damaklarda unutulmaz bir aroma bırakır. Sütlaç için Hamsiköy tarafına yolunuz düşsün, şayet düşmezse de üzülmeyin zira Uzungöl, Trabzon, Ayder civarında da bir o kadar lezzetli sütlaç tatmak mümkün.
15. Kırmızı Benekli Alabalık
Bu balık türünü özellikle Rize - Trabzon dolaylarında Uzungöl, Ayder gibi turistik bölgelerdeki restaurantlarda bolca bulabilirsiniz. Anadolu’ya özgü bu kırmızı benekli alabalık türü özellikle Doğu Karadeniz bölümünde karşımıza çıkmaktadır. Fırtına Deresi kıyısında, su sesi eşliğinde tereyağında kırmızı benekli alabalığı tatmak güzel fikir.
16. Silor
Özellikle Artvin yöresinde karşımıza çıkan bir lezzettir. Anadolu’nun farklı şehirlerinde de yapılan silor; siron, sinor ve ziron şeklinde farklı isimlerle de zikredilmektedir. İncecik açılan yufkalar rulo şeklinde sarılır ve tepsiye dizilir. Ardından fırında kızartılır. Üzerine tereyağ ve yoğurt gezdirilerek yendiği gibi tavuklu ve kıymalı olarak da servis edilmektedir. Ayrıca silorun tatlısı da yapılmaktadır. Yolunuz Borçka-Karagöl taraflarına düşerse bu civardaki restoranlarda yöresel siloru mutlaka tadın.
17. Sinop Mantı
Mantı ülkemizin her yöresinde tüketilen ve sevilen, yöreye göre de farklı isimlerle kendine yer bulmuş bir hamur işidir. Sinop Mantısı da ilin ismiyle ün salmış harika bir lezzet. Kulak Hamuru ismiyle anılan Sinop mantısı, kare şeklinde kesilir üçgen şeklinde kapatılır. Üstelik içerisindeki kıyma ya da et boldur. Servis edilirken tereyağ ve ceviz ile servis edilir. Yoğurtlu isteyenlere yoğurtla sunum yapılır. Bazı yerlerde aynı tabakta iki çeşidi de servis edilmektedir.
18. Nokul
Sinop demişken Nokul’u da unutmayalım. Nokul, ülkemizin farklı yerlerinde “lokum” ismiyle de karşımıza çıkmaktadır. Sinop Nokulu ise 2018 yılında coğrafi işaret alarak tescillenmiştir. Mayalı hamurla yapılan nokul, üzümlü-cevizli ya da kıymalı olarak hazırlanmaktadır. Tatmanızı tavsiye ederim.
19. Kastamonu Tiridi (Simit Tiridi)
“Tiridine tiridine tiridine bandım, bedava mı sandın para verdim aldım...” türküsüne konu olan Kastamonu Tiridi meraklıları için harika bir lezzet. Kastamonu kel simidinden yapılan tirit, kemik suyu, tereyağ, sarımsaklı yoğurt ve kıyma ile lezzetlendiriliyor. Ortaya harika bir yöresel çıkıyor.
20. Safranbolu Kuyu Kebabı
UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alan Safranbolu, kendine has dokusu, evleri ve mutfağı ile ünlüdür. Safranbolu kuyu kebabı ise Karadeniz gezinize lezzet katacak bir yöresel. Aslında kuyu kebabı başka şehirlerimizde de yapılıyor. Lakin Safranbolu’ya yolunuz düşerse burada yapılan kuyu kebabının tadına mutlaka bakmalısınız. Safranbolu mutfağı oldukça zengindir ve Karadeniz’den büyük izler taşır.
21. Amazon Tatlısı
Samsun’un Terme ilçesindeki Ulusoy Tesisleri’ne uğrarsanız bu ilginç tatlıyla tanışabilirsiniz. Evet ismi çok ilginç ama lezzeti şahane. Amazon kadınlarının yurdu olarak bilinen Terme’de böyle bir tatlının ortaya çıkması çok da yerinde oldu sanırım. Terme Ulusoy Tesisleri’nde ilk kez denenip görücüye çıkan Amazon Tatlısı havuçlu, tarçınlı, cevizli bir tatlı. Dondurma ile servis ediliyor. Siz siz olun burada bir mola verin ve Amazon tatlısını deneyin.
22. Bakla Dolması
Tokat yöresine ait olduğu bilinen bu dolma Amasya ilinde de çok yapılmaktadır. İç bakla katılarak yapılan harç kıyma, yarma ve dahası ile çeşitlenir ve piştiğinde inanılmaz bir aroma verir. Fırsat dahilinde mutlaka tadın.
23. Amasya Çöreği
2021 yılında tescillenen ve coğrafi işaret alan lezzetlerden biridir. Mayalı bir hamur işidir. Nohut mayası ile mayalanır, haşhaşlı ya da cevizli olarak hazırlanır. Yuvarlak olarak ya da burma şeklinde yapılan Amasya çöreğinin tadına mutlaka bakın.
24. Bafra Dondurması
Yolunuz Bafra’dan geçiyorsa ve zamanınız varsa Bafra’nın içine girip Balkaymak Dondurma’nın enfes dondurmasının tadına bakmalısınız. Bafra Pidesi şüphesiz meşhur ve çok leziz, peki dondurmayı diliyor muydunuz? Öyleyse manda sütü ve bal ile hazırlanan, sunumu da lezzeti da akılları alan bu dondurmayı mutlaka tadın. Farklı dondurma çeşitleri de var.
25. Topuz Kebabı
Kulağa ilginç gelen ismiyle ortalığı sallayan bu kebabı Amasya’nın Merzifon ilçesinde bulabilirsiniz. Bedesten Osmanlı Sofrası’nda doğan bu lezzet görüntüsü, sunumu ve lezzeti ile kendine hayran bırakıyor. Savaş aleti topuz kullanılarak yapılan bu yemek iştah kabartıcı…
26. Amasra Salata-Balık
Bartın’a bağlı Amasra ilçesi dilinize düştüğü an zihninizde meşhur salata ve balık canlanır. Ortalama 20 çeşit malzeme ile yapılan salatanın görselliği muhteşem. Hem lezzetli hem de vitamin deposu olan salata balık ile buluşunca akılları baştan alıyor. Çeşm-i Cihan Amasra’da salata-balık keyfi unutulmazlar arasına girecektir.
27. Trabzon Kurabiyesi
Sarı kurabiye diye de bilinen Trabzon Kurabiyesini es geçmeyelim. Gezginlerin dikkatini çeken bu kurabiye sarı rengiyle iştah kabartır. Mısır unu kurabiyeye sarı rengini verir. Tereyağ kullanılarak yapılan kurabiye oldukça serttir. Bu yüzden dışardan gelen ziyaretçilere tadı biraz farklı gelebilir. Bu kurabiyeyi Trabzon’da ve civar ilçelerde birçok yerde bulabilirsiniz.
28. Rize Simidi
Simit, ülkemizin her şehrinde ayrı bir lezzete sahip. Rize Simidi ise 2018 yılında coğrafi işaret alarak tescillendi. Kel simit olarak da bilinir. Susamsızdır ve biraz serttir. Tatsız-tuzsuz olan bu simidin müptelaları var. Siz de yolunuz düşmüşken en azından deneyin derim.
29. Fındık
Fındık ve çayı en sona bıraktık. Çünkü onlar assolist misali Karadeniz’in olmazsa olmazları. Fındık tüm Karadeniz boyunca yetişen ama özellikle de Doğu Karadeniz bölümünün geçim kaynağı. En kaliteli fındık bu civarda yetişir. Fındık tatlıya da girer tuzluya da... Sağlık açısından faydaları saymakla bitmez. Karadeniz gezilerinde fındığı yanınızdan eksik etmeyin. Fındık ezmesi, çiğ fındık, en lezzetlisinden pikola, kavrulmuş fındık ya da çotanaklı yani henüz taze hali... Burada hepsi var.
30. Çay
Türk halkının vazgeçilmez içeceğidir çay. Güne çay ile başlar, gün içinde çaysız duramayız. Sohbetlerin baş tacıdır çay. Çay demlemek sımsıcak bir muhabbetin habercisidir bazen. Bazen de dikkat toplamanın bir yolu.
Karadeniz’in yağışlı iklimi çay yetiştirmek için uygun olunca da yıllardır çay bölgenin en büyük zenginliği olur çıkar. Yetiştirmesi de toplaması da çok zahmetlidir. Karadeniz insanın el emeği ve çabasıyla sofralarda yerini alır çay. Karadeniz gezinizde bol bol çay için, keyfini çıkarın.
Karadeniz’de çay bardağa dolarken süzgeç kullanılmaz. “Süzekli mi süzeksiz mi?” diye soran esnaf, bilin ki sizin misafir olduğunuzu anlamıştır ve ona göre doldurur çayı bardağa.
Karadeniz’de çay keyfi yapılacak yüzlerce enfes manzara var. Yağmur altında yemyeşil bir yaylada çay içmenin keyfi bambaşka... Hele Ordu Boztepe’den hem yeşili hem maviyi kucaklarken o çayı yudumlamak...
Afiyet Olsun...
Seyahatleriniz RehberName tadında olsun…
