İzmir'in sembol yapılarından Tarihi Asansör'ün ilginç yapılış hikayesi, Dario Moreno Sokağı ve Tarihi Asansör hakkında bilmedikleriniz...
Bir Garip Asansör;
Daha önce duymayanlar, bir binanın iki ayrı katı arasındaki metal yığını bir asansörü gözlerinin önüne getirseler de, bilenlerin ruhunu okşayan kültürel bir mirastır aslında İzmir Tarihi Asansör.
Herhalde bir ansiklopedide yazıyor olsaydı, şöyle ifade ederdi tarihi Asansör’ü. "İzmir’de bulunduğu semte de adını veren, Mithatpaşa Caddesi ile Halil Rıfat Paşa Caddesi’ni birbirine bağlayan sokak asansörü". Oysa bu kadar kısa bir cümle ile Asansör’ü yazarak anlatmak imkansız. En güzeli gidip görmek, onu solumak.
Bir zamanlar iki cadde arası 58 metredir. Bir caddeden diğer caddeye gitmek için onlarca basamaktan oluşan bir merdiveni çıkmak, oldukça zahmetli ve yorucudur. Bir gün orada yaşayan bir ailenin Devidas isimli babası, merdivenlerden düşerek ayağını kırar. Bunun üzerine çok yakın dostu olan Nesim Levi, iki cadde arasında bir asansör yapmaya karar verir.
Hatta bugün asansörün girişinde görülebilen tuğlaları bile Marsilya’dan sipariş ederek, büyük bir özenle iki caddeyi su ile çalışan bir asansörle birbirine bağlar. Yıl 1907’dir. Ve hala Anadolu’da böyle bir yapının başka bir örneği yoktur.
İzmir’in kalbi sayılan Konak’tan araçla birkaç dakika uzaklıkta olan Asansör’e geldiğinizde, ana caddeden içeriye doğru giden bir çıkmaz sokak karşılar önce sizi. Sokağın başında bir tarafta dünyaca ünlü sanatçı Enrico Macias büstü, diğer bir tarafta ise İzmir aşığı Dario Moreno büstü bulunmaktadır.
Cezayir asıllı Fransız sanatçı Enrico Macias, Asansör’e giden bu sokağın açılışına katılmış, İzmir aşığı sanatçı Dario Moreno ile küçük yaşlarda tanıştığını ve O’nun sayesinde tanındığını anlatmış, ayrıca İzmir’e olan sevgisini, İzmir’in güzelliğini ifade etmiştir. İşte bu yüzden sokağın bir köşesinde Enrico Macias’ın büstü bulunmaktadır.
Asansör’e giden sokağın diğer köşesinde büstü bulunan Dario Moreno ise İzmir’e hayran bir sanatçıdır. 1921 yılında Aydın’da doğmuş ama trajik bir çocukluk döneminden sonra annesi ve kardeşleriyle İzmir’e yerleşmiş. Bir süre de tarihi Asansör’e giden ve isminin verildiği Dario Moreno Sokağı’ndaki evde yaşamıştır.
Şarkıları ve sesi ile büyük bir başarı elde etmiş ve dünyaca bilinen bir üne sahip olmuştur. Ancak 1968 yılında hayatını kaybetmiştir. Yaşamı boyunca kendisini ‘’İzmirli Dario’’ olarak tanıtmış, İzmir’e olan sevgisini defalarca tekrarlamıştır.
"Vasiyet ediyorum: Bunu böyle bil; İzmir, tatlı ve sevgili şehrim. Bir gün senden uzakta ölürsem beni sana getirsinler; fakat mezarıma götürürlerken "öldü" demesinler, "uyuyor" desinler…" dese de, vasiyeti ailevi nedenlerden dolayı yerine getirilemeyen Dario Moreno, bugün İzmir’in gönlünde yaşamaya devam ediyor aslında…
İşte bu yüzden de tarihi Asansör’e çıkan ve bir zamanlar yaşadığı sokak, onun ismi ile, Dario Moreno Sokağı olarak adlandırılmaktadır.
Ve bu güzel sokağa girer girmez tam karşınızda, ağaçların arasında saklanmış gibi duran Asansör…Onu görebilmek için sokağın içine doğru yürümeye başladığınızda, sanki Yeşilçam’dan kalmış bir film seti içinde bulacaksınız kendinizi. Ya o rengarenk saksılarda mis gibi kokan çiçekler...
Sokağın iki tarafında sıralanmış, evlerinin girişinde, sağda ve solda olmak üzere birer odası bulunan, iki katlı ve cumbalı sakız tipi Ege evleri, o evlerin duvarlarında bizi çocukluğumuza götürecek nostaljik resimler… Hepsi güzellikleri ve yansıttıkları huzurla aklınızı başınızdan alacak.
O minicik sokaktaki kafelerinde ise boyoz, kumru ve hatta midye gibi İzmir lezzetlerini tadabilir ya her bütçeye uygun hediyelerden alabilirsiniz.
Eğer sokağın cazibesinden bir anlık kurtulabilirseniz birkaç adım ileride yılların tüm yorgunluğunu sırtında taşıyan ama güçlü duruşuyla da zerafetinden hiç de taviz vermeyen Asansör ile göz gözesiniz artık. Ziyaretçileri girişinde, Marsilya’dan getirilen tuğla döşemeleri selamlıyor ilk önce.
Çift kabinli olarak inşa edilen ve bir zamanlar su ile çalışan asansörün kapısının açılmasından ziyaretçileri bir üst caddeye götürmesine kadar olan sürede, asansörün kabininde nefis bir İzmir manzarası ve Dario Moreno’nun ‘’Canım İzmir’’ şarkısı eşlik ediyor.
Sokağın varış noktasında ise ahşap bir teras balkon ve o balkonu süsleyen dantel gibi işlenmiş demir korkuluklar arasında güzelim İzmir manzarası sizi bekliyor. Hemen karşımızda bulunan kafe ve restoran, kuş bakışı İzmir ve Ege Denizi fonunda size son derece ekonomik fiyatlarla dinlenme molası sunuyor sessizce.
İzmir’e yolunuz düşerse Dario Moreno Sokağı’na gidip Asansör’e çıkın. Bir Türk kahvesi söyleyin. Sonra da soluğunuzu kesen manzarada kendinizi şımartın mutlaka…
