Prometheus’un ateşi çalması ve insanlara vermesi, mitolojinin en önde gelen hikayelerinden birisidir.
Prometheus, ateşi vererek hayatını kolaylaştırmaya çalıştığı insanoğlunun yaratıcısı olarak da bilinir. Bütün bunlardan bahsetmeden önce Prometheus kimdir, buna değinmek gerekiyor.
Prometheus Kimdir?
Prometheus, öncelikle bir titandır. Olimposlu tanrılardan önce dünyayı yöneten Altın soy olarak bilinen titanlardandır. Tıpkı Olimpos’ta olduğu gibi Titanların da en tepesinde 12 Büyük Titan bulunmaktadır. Prometheus da bu titanlardan İapetos ile Okeanos’un kızı Klymene’nin çocuklarından birisidir.
İapetos ile Klymene’nin 4 çocuğu vardır ki bunların her birinin farklı, dikkat çekici özellikleri vardır. Zaten bu dikkat çekici ve üstün özelliklerden dolayı da her biri Zeus tarafından acımasız bir şekilde cezalandırılmıştır. Gök kubbeyi taşımakla cezalandırılan Atlas; Titanlar ile tanrıların savaşında Atlas ile beraber titanları desteklediği için Zeus’un şimşeğiyle yerin dibine gönderilen Menoitios; yarım akıllı olarak adlandırılan ve Prometheus’u dinlemeyip Pandora’nın kutusunu açan Epimetheus; dört kardeşin arasında en akıllısı olup geleceği görebilen ve insanlığa ateşi veren Prometheus…
Hesiodos, Theogonia’sında şöyle bahseder:
İapetos aldı Klymene’yi, Güzel topuklu Okeanos kızını, Girdi onunla gerdeğe ve bir oğlu oldu: Azgın yürekli Atlas tanrı. Sonra getirdi dünyaya Menoitios’u O kendini çok beğenen tanrıyı; Ve kıvrak, cin fikirli Prometheus’u, Sonra d yarım akıllı Epimetheus’u, O ki bela oldu ekmek yiyenlere Zeus’un yoğurduğu bakireyi evine alarak. Azgın Menoitios’a gelince, engin bakışlı Zeus Yolladı onu Erebos’un karanlıklarına Duman duman yıldırımlarla vurarak onu. Çılgınlığı ve aşırı gücü yüzünden Atlas muazzam bir baskı altında kaldı: Dünya’nın bittiği bir yerlerde Güzel sesli akşam perilerinin karşısında Dimdik durup ayakta tutuyor Gök’ü Başı ve yorulmaz kolları üstünde. Akıllı Zeus’un ona biçtiği kader bu.Theogonia, Hesiodos, 507-520
Promethesus, bu dört kardeşin arasında en akıllı olanı ve geleceği görebilenidir, bir kahindir aslında. Titanlar ile tanrıların savaşında kazananın tanrılar olacağını bildiğinden onların safını tutmuş ve cezalandırılmaktan kurtulmuştur.
İnsanı çamur ve sudan şekillendirdiği düşünülen Prometheus, bütün zekasını ve yeteneklerini insanlığa yardımcı olmak için kullanmaktan çekinmez. Herhalde devrimin de bir tanrısı olsaydı bu Prometheus olurdu. Kim bilir belki de Devrim Tanrısıdır. Tabii bunun yanı sıra tanrılara oyunlar oynamaktan ve onları kandırmaktan da geri kalmaz Prometheus. Bu da en çok Zeus’u öfkelendirecektir.
Prometheus Zeus’u Küçük Düşürüyor
Prometheus birgün sivri zekasını kullanarak Zeus’u kandırmak ve küçük düşürmek ister. Mekone denen yerde tanrılar ile ölümlüler kesilen kurbanların nasıl paylaşılacağına bir türlü karar veremezler. Bu sırada Prometheus da insanların tarafını tuttuğu için Zeus’a bir oyun oynayarak onlara yardımcı olmak ister.
Bir öküzü ikiye bölüp getirir orta yere. Bir tarafta dışı pırıl pırıl yağlarla kaplı ancak içinde sadece kemiklerin oluğu bir parçayı koyar. Diğer tarafa da en güzel etlerin üzerini bağırsaklarla, işkembeyle kaplayıp orta yere koyar. Zeus bir seçim yapacaktır ve bu seçim tanrılar ile insanların paylaşımını belirleyecektir. Tabii ki Zeus tanrılara bu etler yakışır diyerek yağlarla kaplı parçayı seçer içinin sadece kemiklerle dolu olduğunu bilmeyerek. İnsanlar etleri alırken, tanrılar kemikleri almak zorunda kalır.
Prometheus, insanlara yardım ederken aslında Zeus’u da insanlara karşı kışkırtıyordu. Zeus’u aldatıp küçük düşürdüğünden dolayı Zeus da insanlığı soğuğa ve karanlığa mahkum eder. Ateşi insanlardan alır. Artık yemekleri de pişirme şansları kalmamıştır insanların.
Prometheus Ateşi Çalıyor
Prometheus, şimdiye kadar nasıl hep insanlara yardımcı olduysa yine aynısını yapmaya karar verir. Çıkar Olimpos’a; Hephaistos’un ocağına. Bir kor parçasını alır ve bir kamışın içine saklayıp insanlara götürür. Prometheus, insanlığa ışığı, sıcaklığı ve tokluğu getirir.
Zeus’un bunu fark etmesi çok uzun sürmez. Prometheus tarafından yine küçük düşürülmüştür. Bu defa bunun cezası çok daha ağır olacaktır Prometheus için. Artık Prometheus için acılarla dolu bir dönem başlayacaktır.
Prometheus’un Cezası
Zeus, Prometheus’u Kafkas Dağlarında cezalandırmaya karar verir. Tepelerden birine Hephaistos’a Prometheus’u zincirlemesini emreder. Hephaistos’un bu zincirlerini kırmak ise mümkün değildir. Prometheus, uğruna tanrılara kafa tuttuğu insanlardan çok uzaklardadır artık. Gündüz vakti Güneş yakarken bedenini, akşam olduğunda soğuktan buz kesecektir. Daha da kötüsü gece olduğunda bir kartal gelecek ve Prometheus’un ciğerinin yiyecektir.
Sabah olduğunda kartal gidecek ve kartalın yediği ciğer akşama kadar yeniden büyüyecektir. Akşam olunca yine soğuk olacak ve kartal ciğeri yemeğe gelecektir. Bu her gün bu şekilde devam edecek ve dayanılması imkansız acılarla yüzleşecektir Prometheus.
Theogonia, Hesiodos, 520-525
Bin yıl sürdüğü söylenen bir cezadır bu Zeus’tan Prometheus’a. O kadar ağır bir ceza ki tanrılar bile üzülecek, acıyacaktır bu zavallı Titana.
Prometheus’u Kurtaran Kehanet
Okeanos çoğu zaman Prometheus’u af dilemesi için ikna etmeye çalıştıysa da başarılı olamaz. Prometheus, Zeus’un tavırlarından hoşnut olmadığı için af dilemez ama Zeus ile alakalı bir kehanet söyler. Zeus ileride bir çocuğu olacak ve bu çocuk onu tahtından edecek. Tıpkı kendisinin babasına yaptığı gibi. Zeus bu çocuğun hangi kadından olacağını öğrenmek istese de Prometheus ikna olmaz. Bir süre sonra da bu kadının kim olduğunu öğrenebilmek için Prometheus’u serbest bırakmaya karar verir. Oğlu Herakles, Prometheus’u bağlandığı zincirlerden kurtarır.
Olimpos’a götürülen Prometheus bu kadının Thetis olduğunu söyler. Eğer Thetis ile Zeus’un çocuğu olacak olursa Zeus’u tahtından indirecek kadar güçlü bir çocuk olacaktır. Bunun üzerine Thetis bir ölümlü olan kral Peleus ile evlendirilir. Çocukları ise Troya Savaşı’nın kahramanlarından Akhalı Akhilleus’tur.
Prometheus, Zeus’un yönetimine ne pahasına olursa olsun baş kaldıran ve sürekli insanların yanında olup onlara yardımcı olan bir titandır. Bunun bedelini de çok ağır bir şekilde öder. Ne de olsa bir Devrim Tanrısı sayılır. Prometheus bunların bedelini öder ama Zeus Prometheus’a verdiği cezayla yetinmez. İnsanlığa da büyük bir ceza verecektir. PANDORA…
