Türkiye'nin UNESCO Geçici Listesi'nde yer alan 82 kültürel ve doğal miras alanını keşfedin. Tarihî ve doğal zenginliklerle dolu bu yerler, UNESCO'nun asil listesine aday gösterilmiştir.
Türkiye’nin UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi, ülkemizin tarihî ve doğal zenginliklerini koruma altına almak amacıyla oluşturulmuş önemli bir aday listedir. Bu listede 82 kültürel, doğal ve karma alan bulunmakta olup, her biri kendine özgü özellikleriyle UNESCO’nun asil listesine dahil edilmeyi beklemektedir. Karain Mağarası’ndan Ahlat Mezar Taşları’na kadar uzanan bu değerli alanlar, Türkiye’nin zengin tarihine ve eşsiz doğasına tanıklık eder. Bu makalede, Türkiye’nin geçici listedeki önemli miras alanlarını keşfedeceksiniz.
UNESCO listesindeki yerlere değerlere baktığımızda Türkiye’nin bu konuda en zengin coğrafyalardan birisi olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
Merakla okuyacağınız ve gezip görme arzunuzu zirve yapmasına sebep olacak olan ve daha sonradan her başlığı ayrıntılı bir şekilde hazırlayacağımız UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi. 75’i kültürel, 4’ü karma ve 3 tanesi doğal miras olmak üzere 82 birbirinden kıymetli mirasımızı sizin için kısa kısa derledik.
Kültürel Miraslar
1. Karain Mağarası (Antalya) 1994
Antalya’ya 30 kilometre mesafede Yağca Köyü’nde bulunan Karain Mağarası deniz seviyesinden yaklaşık 430 metre yükseklikte.Yaklaşık 500.000 yıldır insanların yaşadığı düşünülen mağara, neanderthal insan yaşamıyla ilgili en önemli merkezlerden biridir.
Paleolitik dönemden klasik çağa sürekli yaşam devam ettiği bir mağara olmasına rağmen, en önemli dönem paleolitik dönemdir. Aynı zamanda mağarada aslan, gergedan gibi yaban hayvanlarının da kazılar sırasında bulundu. Bölgenin karstik yapısından dolayı oluşan sarkıt, dikit ve sütunlar mağaraya farklı bir özellik katıyor.
2. Urartu ve Osmanlı Eski Yerleşimi Ahlat Mezar Taşları (Bitlis) 2000
M.Ö. 9. yüzyıldan bu yana yerleşimin olduğu Ahlat eski yerleşiminin yanı sıra her biri bir tarihi belge ve sanat eseri niteliğinde olaçavdarn mezar taşlarıyla son dönemlerin parlayan yıldızı. Mezar taşları 12. ve 13. yüzyıllarda Selçuklular döneminde yapılmaya başlanır ve Türk – İslam sanatının yanı sıra Orta Asya Türk Dünyası hakkında da önemli bilgilere ulaşılmasını sağlayan paha bilimez eserler. Bitlis Ahlat’ta hem Urartu – Osmanlı dönemi Ahlat’ını hem de mezar taşlarını görebilirsiniz.
3. Alahan Manastırı (Mersin) 2000
Mersin’in Mut ilçesinde, denizden 1245 metre yükseklikte ilk olarak M.Ö. 5. yüzyılda kısmen inşa edilmiş olsa da şimdiki haline gelmesi M.S. 5. yüzyılı bulur. Sadece bir manastır değil, bunun yanı sıra kilise, anıt mezar, kayalara oyulmuş mezar odalarından oluşan bir yapılar topluluğu. Erken Hristiyanlık döneminde gizli ibadet için gelinen yerlerden birisi.
4. Alanya (Antalya) 2000
Alanya denince öncelikle deniz-güneş-kum üçlüsü akla gelse de özellikle Selçuklularla beraber yapılan eserler, kentin farklı bir yönünü günümüzde ön plana çıkarıyor. Tarih boyunca Coracesium, Kalonoros gibi isimlerle anılan kent, 1221 yılında Alaaddin Keykubad tarafından ele geçirilince devletin kışlık başkenti olur ve Alaiye adını alır. Alanya Kalesi, geçmişi Hellenistik Döneme dayansa da, günümüzdeki hali bir Selçuklu yapısıdır.
Bir diğer simgesel yapı ise Kızılkule olarak adlandırılan 1226’da yaptırılan 33 metre yüksekliğindeki sekizgen savunma yapısıdır. Aynı zamanda türünün en güzel örneklerinden birisidir. Bunların dışında tersane, tophane, Süleymaniye Camii gibi aynı bölgede tamamlayıcı unsurda olan eşsiz eserler tam anlamıyla bir şaheser niteliğinde. Damlataş Mağarası da kentin mutlaka görülmesi gereken değerlerinden.
5. Harran ve Şanlıurfa (Şanlıurfa) 2000
Harran, köklü ve zengin tarihiyle Peygamberler şehri olarak bilinen Şanlıurfa’nın en turistik merkezidir. Konik evleri ki bu tip konik yapılar Batı’da da örnek alınarak uygulanır; bunun en güzel örneği de Harran’ın kardeş şehri olan İtalya’da Alberobello şehridir. Aynı zamanda Dünya’nın en eski üniversitelerinden biri olan Harran Okulu da burada, daha doğrusu küçük bir parçası diyebiliriz. Yukarı Mezopotamya, yani bir zamanlar bilim-kültür merkezi olan coğrafya, günümüzde verimli topraklarıyla da bölge insanına hayat veriyor.
6. İshakpaşa Sarayı (Ağrı) 2000
Ağrı Doğubeyazıt’ta Avrupa’daymış gibi hissedeceğiniz bir yapı İshak Paşa Sarayı. 1685 yılında yapımına başlanan ve tam 99 yıl sonra 1784 yılında İshak Paşa tarafından tamamlanan saray, 115x50 metre ölçülerinde olup Osmanlı, Selçuklu sanatının yanı sıra Avrupa etkisini de taşır. Bir sarayda olması gereken bütün bölümleri içerisinde barındıran sarayın en sağlam parçası camisi ve taş duvarların içindeki boşluklar ile yapı merkezi sistemle ısıtılıyor.
7. Konya Selçuklu Başkenti (Konya) 2000
Anadolu Selçuklu Devleti denince uzun yıllar başkentlik yapmış Konya gelir akla. Devletin sadece idari değil aynı zamanda kültürel anlamda da merkezi olan Konya, birçok Selçuklu eseri ile donatılmış durumda. Mevlana Celaleddin-i Rumi Türbesi, Alaaddin Camii, Karatay Medresesi, İnce Minareli Medrese, Zazadin Hanı, Kılıç Arslan Köşkü Selçuklu Konya’sının eserlerinin sadece birkaçı.
8. Mardin Kültürel Peyzajı (Mardin) 2000
Mardin, Mezopotamya Ovası’na hakim birbiri ardına tepeye doğru sıralanmış taş evleriyle, dini yapılarıyla ve bunlardaki süslemeleriyle sizi Orta Çağ’a götürecek bir şehir. Yapı malzemesi olarak sarı kalker taşı kullanılır. Yüksek avlulu evlerdir. Bu görünüm bile UNESCO asil listeye girmesi için çok güçlü bir sebep.
9. Selçuklu Kervansarayları Denizli-Doğubayazıt Güzergahı 2000
Selçuklu Dönemi ticaretinin gelişmesinin en önemli sebeplerinden biridir kervansaraylar. Kervanların konaklama, dinlenme ihtiyacının üç güne kadar ücretsiz karşılandığı ve aynı zamanda saldırılarda birer kale işlevi görmesi, ticaretin güvenli ve sağlıklı bir şekilde işlemesini sağladı.
Anadolu ticaret yolları üzerinde bir günde kervanın gidebileceği mesafe kadar aralıklar inşa edildiler Daha sonra ticaret yolları değişince atıl bir vaziyette kalsalar da, Selçuklu Döneminin ticari hayatını anlatabilecek en önemli eserlerdir. Akhan, Sultan Hanı, Ağzıkarahan, Gedik Han, Zincirli Han gibi Denizli – Doğubeyazıt güzergahında bulunan han ve kervansaraylar tekrar canlandırılıyor.
10. St. Nicholas Kilisesi (Antalya) 2000
St. Nicholas ya da Santa Claus da diyebiliriz ama Noel Baba dediğimizde tanımayan yoktur heralde kendisini. M.S. 3. yüzyılın sonlarında Patara’da doğmuş olmasına rağmen psikoposluk görevini Demre’de yaptığı ve orada hayatını kaybettiği için daha çok Demre adını duyarsınız. Aslında Demre’den ziyade Myra’da yaşadı dersek daha doğru olur.
Noel Baba hikayelerinden de aşina olunduğu gibi yardımseverliği ile ünlü olan St. Nicholas vefatından sonra mezarının bulunduğu yere bir kilise inşa edilir. Fakat Bari’den gelen denizcilerin kemiklerini alıp Bari’ye götürdüğü söylenir. Antalya Demre’de bulunan St. Nicholas Kilisesi özellikle yabancı turistlerin en uğrak noktalarından.
11. St. Paul Kilisesi, St. Paul Kuyusu ve Tarihi Çevresi (Mersin) 2000
Tarsus, Hristiyanlığın önemli ve saygın azizlerinden biri olan St. Paul’un doğum yeri olarak kabul edilir. Yeni dini yaymak için ülkelere, krallara, şehirlere mektuplar gönderip onları Hristiyanlık’a davet eden St. Paul adına, M.S. 11.-12. yüzyıllarda inşa edildiği düşünülüyor. Yanında bulunan 30 metrelik kuyunun suyu ise vaftiz törenlerinde kullanılıyor. Bunlardan dolayı inanç turizminin parlayan yıldızı olmaya aday.
12. Sümela Manastırı (Trabzon) 2000
Karadeniz gezilerinin en meşhur ve merak edilen noktası diyebiliriz Sümela Manastırı için. Trabzon’un Maçka ilçesinden yaklaşık 15 dakikalık bir mesafede olan manastır, Altındere Vadisi Milli Parkı içinde deniz seviyesinde 1240 metre yükseklikte bulunuyor. Sümela Manastırı; konumu, mimarisi, tarihiyle mutlaka görülmesi gereken yerlerden biri.
Manastırın kuruluşu 4. yüzyılın sonlarında yaşayan Barnabas ve Sophronios isimli iki Atinalı keşişin rüyasına dayandırılır. Bizans, Trabzon Devleti, Osmanlı Devleti dönemlerinde yenilemeler eklemeler yapılmış.
13. Likya Uygarlığı Antik Kentleri (Antalya ve Muğla) 2009
Işık Ülkesi olarak da bilinen Likya, günümüzde genel olarak Antalya ve Muğla tarafında Teke Yarımadası olarak adlandırılan bölgedir. 23 kentin oluşturduğu ve bilinen ilk demokratik birlik olan Likya, Türkiye’nin en popüler turistik bölgesi de diyebiliriz. Parlemento binası Patara’da bulunan Likya, bir süre sonra farklı uygarlıkların egemenliğine girdiğinde, o ülkelerin eyaletine dönüşür.
Xanthos, Olympos, Patara, Pınara, Tlos, Myra bu birliğin en büyük en fazla oy hakkına sahip kentleri iken bunların dışında Phaselis, Andriake, Theimmusa, Simena, Telmessos, Antiphellos gibi kentlerin de bulunduğu bölgenin keşfi için Dünya’nın en popüler yürüyüş rotalarından olan Likya Yolu’nu denemelisiniz.
14. Perge Arkeolojik Alanı (Antalya) 2009
Antalya Aksu’da bulunan Perge, Anadolu’da görebileceğiniz en güzel antik yerleşimlerden biri. Pamfilya Bölgesinde bulunan ve Hitit ,dönemine kadar giden geçmişi bulunan kent en parlak dönemini Roma Döneminde yaşıyor. Özellikle kentte bulunan Sütunlu Cadde, tiyatro, 234x34 metre ölçülerinde olan bir stadyum, hamam, agora ve daha birçok kalıntı.
Fakat Perge’nin önemini anlamak için bir de Antalya Müzesi’ni ziyaret etmeniz gerekiyor. Heracles Lahidi Perge’ye ait olan lar arasında en meşhuru. Aynı zamanda St. Paul’un da ziyaret ettiği bir kent olmasından dolayı Hristiyanlar açısından da oldukça önemli bir antik yerleşim.
15. Sagalassos Arkeolojik Alanı (Burdur) 2009
Burdur’un Ağlasun ilçesinde bulunan ve bir Pisidia kenti olan Sagalassos, özellik son yıllarda ortaya çıkarılan eserlerin düzenlenmesi ve reklamının da biraz yapılmasıyla oldukça meşhur olmaya başlayan bir ören yeri oldu ki bunu fazlasıyla hak ediyor.
Roma Dönemine ait olan yapıların en güzel örneklerinin bir kısmını görebileceğiniz Sagalassos, 1000 yıllık bir seramik üretim merkezi olarak adlandırılıyor. Roma İmparatorları Augustus ve Hadrianus zamanında yoğun bir imar faaliyetinin başladığı kentte en çok dikkatinizi çekecek yapılardan birisi Antoninler Çeşmesi olacak.
16. Eşrefoğlu Camii (Konya) 2011
Beyşehir Gölü kıyısına oldukça yakın olan Eşrefoğlu Camii 1299 yılında Eşrefoğlu Süleyman Bey tarafından yaptırılır. Türbe, hamam, kervansaray ile bir külliye de diyebileceğimiz yapının en önemli özelliği ahşap işçiliği ve üzerinde bulunan kalem işleridir.
17. St. Pierre Kilisesi (Hatay) 2011
On iki havariden biri olan Aziz Petrus’un ilk vaaz verdiği yer olmasından dolayı Hristiyanlığın ilk kilisesi kabul edilir. İnşa edilmiş bir yapıdan ziyade doğal bi mağaradır. Daha sonradan eklemelerle tam anlamıyla bir kilise oldu denebilir. Daha sonradan eklenmiş bazı mozaikler olmakla beraber çok az bir kısmı günümüze kalmıştır. Aynı zamanda ilk vaazı veren Petrus, ilk Papa olarak kabul edilir. Katolikler açısında çok önemli bir dini merkezdir.
18. Aizanoi Antik Kenti (Kütahya) 2012
Kütahya’nın Çavdarhisar ilçesinde bulunan Aizonai, aynı zamanda Dünya’nın ilk borsasının bulunduğu kenttir. M.Ö. I. yüzyıla uzanan geçmişiyle sadece Roma Dönemine değil, Hıristiyanlık ile de piskoposluk merkezi olarak önemini sürdüren bir şehir. Hadrian döneminde yapılan Zeus Tapınağı daha sonra kiliseye çevrilir.
Tavan fiyatları belirleyen Diocletian Yazıtı, Macellum denilen et ve balık pazarının içinde bulunuyor. Bu yüzden Dünya’nın ilk borsası olarak kabul edilir. Stadyum, tiyatro, gymnasion ve hamam kalıntılarını görebileceğiniz diğer önemli yapılar olarak dikkat çekiyor.
19. Beçin Ortaçağ Kenti (Muğla) 2012
Muğla’nın Milas ilçesinde yer alan Beçin Kenti, antik dönemden itibaren birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış olmasına rağmen, parlak dönemini başkentliğini de yaptığı Menteşeoğulları Beyliği zamanında yaşamıştır.
Kentte Roma, Bizans ve Osmanlı Dönemlerinden de izler olmakla beraber İç Hisar, hamam, mezarlar, Orhan Gazi Camii, Ahmet Gazi Medresesi, Kara Paşa Medresesi, Yelli Külliye gibi yapılar bulunmaktadır. 17. yüzyılda terkedildikten sonra önemini kaybeden bir Orta Çağ kentidir.
20. Birgi Tarihi Kenti (İzmir) 2012
Ege’nin gizemli köyleri adı altında yapılan turlarda adını çokça duyduğumuz İzmir Ödemiş’te bulunan Birgi, Anadolu Selçuklu Devleti’nin dağılmasından sonra ortaya çıkan Aydınoğulları Beyliği’nin başkentidir.
Friglere kadar uzanan bir geçmişi olan kentte Aydınoğlu Mehmet Bey’in yaptırdığı Ulu Cami özellikle firuze renkli zikzak figürlerle bezenmiş minaresi, Selçuklu geleneğini yansıtan çini mihrap ve ceviz ağacından kündekari tekniği ile yapılan minberi ile önemli bir eserdir. Bunun dışında Çakır Ağa Konağı, hamamlar, türbeler, medreseler, çeşmeleri ile tarihi bir merkezdir.
21. Hacı Bektaş Veli Külliyesi (Nevşehir) 2012
Nevşehir’in Hacıbektaş ilçesinde bulunan Hacı Bektaş Veli Külliyesi Anadolu inanç turizminin önemli merkezlerinden biridir. Hacı Bektaş Veli 13. yüzyılın önde gelen düşünürlerinden biridir. Horasan Nişabur doğumlu olan Hacı Bektaş Veli, Ahmet Yesevi’nin öğretileriyle yetişmiş ve Anadolu’da Bektaşilik inancını, geleneğini ortaya çıkarmıştır.
Yeniçeriler de Bektaşilik esaslarına göre yetiştirilmiş ve Pir olarak Hacı Bektaş Veli’yi kabul etmişlerdir. Külliye daha sonradan yapılmakla beraber avluları, kapıları, çeşmelerine kadar isimleriyle derin anlamlar içeren külliyede Hacı Bektaş Veli ve Balım Sultan’ın türbeleri de bulunuyor.
22. Hekatomnos Anıt Mezarı ve Kutsal Alanı (Muğla) 2012
Muğla’nın Milas ilçesinde bulunan anıt Antik Dünyanın 7 Harikası’ndan biri olan Halikarnas Mozole’sinin yapımına vesile olan Mausolus’un babasına aittir. M.Ö. 4. yüzyıla tarihlenen anıt mezarın Mausoleum için de esin kaynağı olduğu söylenir. Üzerindeki frizlerde Hekatomnos, Mausolus’un av sahnesi, Amazonlar, Kentaurlar gibi konuların anlatıldığı frizler vardır.
23. Niğde Tarihi Anıtları (Niğde) 2012
Şehirde özellikle Selçuklulardan kalma eserlerin yanı sıra Ermeni, Rum Kiliselerini de görebilirsiniz. Osmanlı yapıları da olmakla beraber; özellikle Alaaddin Camii, Sungur Bey Camii başta olmak üzere birçok çeşme, medresi ile Selçuklu mimarisini yansıtan örnekleri görebileceğiniz bir kent.
24. Mamure Kalesi (Mersin) 2012
Mersin’in Anamur ilçesinde bulunan Mamure Kalesi’nin yapım yılı tam bilinmese de III. ya da IV. yüzyılda Roma Döneminde yapıldığı tahmin edilmektedir. Kalede yapılan çalışmalarda Roma Dönemine ait mozaiklerin bulunması bunu destekler durumdadır.
Roma'dan Bizans'a, Selçuklu'dan Osmanlı'ya el değiştirmiş olan kalede Karamanoğlu Beyliği’nin de izleri görülmektedir. Kale içerisindeki cami Karamanoğlu Döneminde yapılmıştır. Mamure ismini de Karamanoğullaı buraya hükmettiği zaman almıştır.
25. Odunpazarı Tarihi Kent Merkezi (Eskişehir) 2012
Son yılların parlayan turizm şehirlerinden Eskişehir’in tarihi merkezi Odunpazarı. Sivil Türk mimarisinin örneklerinin yanı sıra, Kurşunlu Külliyesi, Yılmaz Büyükerşen Balmumu Müzesi, Kurtuluş Müzesi, Atlıhan gibi birçok önemli yapı ve müzenin bulunduğunu da söylemek gerekiyor ki, tarih, kültü, santın iç içe geçmiş halidir Odunpazarı Tarihi Kent Merkezi.
26. Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi (Gaziantep) 2012
Gaziantep’in Islahiye ilçesine 29 kilometre uzaklıktaki Yesemek Köyü’ne gittiğinizde sanki zaman M.Ö. 8. yüzyılda zaman durmuş gibidir. Hititlerden Asurlara kadar bir heykel üretim merkezi ya da tabiri caizse bir sanat okulu işlevinde diyebileceğimiz heykel atölyesi burası.
Amanos Dağları’nı simgelediği düşünülen dağ tanrısı, aslanlar, sfenksler, savaş sahneleri; kimileri bitmiş, kimileri ise yarım kalmış. Yani aslından burası için 2800 yıl öncesinden kalmış olan bir sanat okulunun açık hava müzesine dönüşmüş hali diyebiliriz.
27. Zeugma Arkeolojik Alanı (Gaziantep) 2012
Köprü anlamına gelen Zeugma, M.Ö. 3. yüzyılda Büyük İskender’in komutanlarından Seleukos tarafından kurulduğu için Seleukos Euphrates olarak adalnarıldı. Roma hakimiyetine girdikten sonra günümüzdeki ismiyle anılır oldu.
Zaman içerisinde Kommagene’nin en büyük şehirlerinden biri haline gelen şehirde hamam, gymnasion, nekropol ve çok sayıda villa ortaya çıkarıldı. Birecik Barajı suları altında kalacağı için kazılarla birçok eser müzeye taşındı. Zeugma’nın en meşhur eserleri mozaiklerdir. Zeugma Mozaik Müzesi ile bunların birçoğunu görebilirsiniz.
28. Sardes Antik Kenti ve Bintepeler Lidya Tümülüsleri (Manisa) 2013
Sardes, Anadolu’nun batısında ve iç kesimlerde güçlü bir krallık olan Lydia’nın başkentidir.M.Ö. 7. yüzyıldan itibaren Pers egemenliğine kadar Anadolu’nun en güçlü devleti olan Lydialılar, parayı basan uygarlık olarak Dünya ticaret ve ekonomi tarihini değiştirdiler. Aynı zamanda Persler Döneminde Susa’dan başlayan Kral Yolu’nun bittiği yer yine Sardes idi. Bu sebeplerden ötürü Sardes, her zaman önemli bir şehir olarak varlığını sürdürdü. Kentin en iyi korunmuş yapısı Artemis Tapınağı mutlaka görülmeli. Sinagog, hamam-gymnasion kompleksi, stadyum, tiyatro şehrin ihtişamının en güzel tanıkları.
Marmara (Gyges) Gölü’nün güneyinde ise Bintepeler olarak adlandırılan Lidyalı krallara ve zengin kentlilere ait mezarlar olan tümülüsler bulunuyor.
29. Laodikeia Arkeolojik Alanı (Denizli) 2013
Denizli’ye 6 kilometre mesafede Seleukos kralı II. Antiochos Theos tarafından kurulan şehri, karısı Laodike’nin isminin verildiği söylenir. Hristiyanlığın ilk yıllarında çok daha önemli hale gelen Laodikeia, bölgede yetiştirilen koyun türünden elde edilen kuzguni renkteki kumaşlardan kente önemli bir gelir sağlar.
Tekstil üretiminde söz sahibi olan kent, bölgenin en varlıklı yerleşimlerinden biri haline geldi. Tiyatro, nymphaion (anıtsal çeşme), odeion, gymnasion, Roma stadyumu, su kemerleri ve lahitler görecekleriniz arasında.
30. Akdeniz'den Karadeniz'e Kadar Ceneviz Ticaret Yolu'nda Kale ve Sur Yerleşimleri 2013
Cenevizliler, Orta Çağ’da deniz kıyısı bölgelerde kilit noktalarda hakimiyet sağlayıp o bölgeleri koloni haline getiren güçlü bir deniz devletidir. 15. yüzyıla kadar Cenevizliler, koloni faaliyetlerini Akdeniz’de, Ege’de ve Karadeniz’de sürdürmeyi başardılar. Ele geçirdikleri bölgelerde savunmayı güçlendirebilmek için günümüze kadar ayakta kalacak kaleler inşa ettiler. Bunların en bilinenleri ise; Foça Kalesi, Çandarlı Kalesi, Galata Kulesi, Yoros Kalesi, Amasra Kalesi, Akçakoca Kalesi ve günümüzde cezaevi olarak ziyaret edilen Sinop Kalesi’dir.
31. Anadolu Selçuklu Medreseleri (Konya, Kayseri, Sivas, Erzurum, Kırşehir) 2014
Anadolu Selçuklu Devleti Döneminde 12. ve 13. yüzyıllarda Anadolu’da gerçekleştirilen imar faaliyetlerinin en önemlilerinden birisi de medreseler yani dönemin üniversiteleridir. Anadolu’da sadece ticari, idari anlamda değil kültür ve eğitim alanında da imar faaliyetlerinde bulundular. Önemli Selçuklu şehirlerinden olan Konya, Kayseri, Sivas, Erzurum, Kırşehir bu açıdan en zengin olan ve en güzel görkemli örneklere sahip olanlardır. Giderleri vakıflar vasıtasıyla karşılanan dönemin medreseleri ilim-kültür merkezleridir.
UNESCO Geçici Miras Listesi'ne giren medreselerimiz ise Konya’daki İnce Minareli Medrese ve Karatay Medresesi, Sivas’taki Çifte Minareli Medrese, Gök Medrese ve Buruciye Medresesi, Erzurum’daki Yakutiye Medresesi ve Çifte Minareli Medrese, Kayseri’deki Sahibiye Medresesi ve Çifte Medrese ile Kırşehir’deki Cacabey Medresesi’dir.
32. Anavarza Antik Kenti (Adana) 2014
Kilikya bölgesi’nin Efes’i olarak da bilinen Anavarza, M.Ö. I. yüzyıla uzanan bir geçmişe sahip olan kent bir kaya kütlesinin üzerinde bulunan kale aslında. Surların büyük kısmı ayakta olan kentte 3 girişli zafer takı, tiyatro, mozaikler görülmeye değer. Adana’ya 70 kilometre mesafede Kozan’da bulunuyor.
33. Kaunos Antik Kenti (Muğla) 2014
Bir Karia kenti olan Kaunos denince Dalyan’dan küçük motorlu sandallarla İztuzu Plajı’na giderken görülebilen Kral Kaya Mezarları akla gelir. Heredot’a göre Girit kökenli oldukları söylense de kurucuların Karlar olduğu da söylenir. Zaman içerisinde Pers istilasına uğramış, Attika-Delos Deniz Birliği’ne katılmış, Büyük İskender’in ardından Roma’nın egemenliğine girmiş olan bir şehir. Ama sivrisineklerle ve onların getirmiş olduğu sıtma hastalığı ile baş edemeyip önemini kaybeden Kaunos’un, Kaya Mezarlarının yanı sıra tiyatro, Heraklion yani kutsal alan, surlar ve hamam binası görebilecekleriniz arasında. Karadan da gidebileceğiniz gibi Dalyan’dan küçük botlara çayın karşısından yürüyüş ile de ulaşabilirsiniz.
34. Korykos Antik Kenti (Mersin) 2014
Akdeniz’in önemli liman kentlerinden olan Korykos, anakara ve 200 metre açığında bir adacık üstünde bulunan kaleden oluşan bölge ya da herkesin daha çok bildiği ismiyle Kız Kalesi dersek daha doğru olur.
Georges adlı Kıbrıslı bir prensin kurduğu söylenen kentte, Zeus’a adanan bir kutsal alan, kaleler ve bölgede yayılmış olan kiliseler dikkatinizi çekecek yapılar. 200 metrelik derinlikte olan Cennet ve Cehennem Obruklarını da bölgede görebilirsiniz. Mersin Erdemli’ye yaklaşık 23 kilometre mesafede antik kenti ziyaret edebilirsiniz.
35. Kültepe - Kanesh Arkeolojik Alanı (Kayseri) 2014
Kayseri’ye 20 kilometre mesafede, 21 metre yüklekliğindeki bir höyük ve etrafında aşağı şehir diyebileceğimiz karumdan oluşan Kültepe, Asurlular döneminin önde gelen ticaret merkezlerinden birisidir. 7000 yıllık bir geçmişe sahip olduğu düşünülen yerleşimde özellikle Asurlular Döneminden kalan 23.500 yazılı tablet dönemin anlaşmaları, senetleri, siyasi olayları hakkındı önemli bilgileri bizlere ulaştırıyor.
36. Çanakkale ve Gelibolu 1. Dünya Savaşı Alanları (Çanakkale) 2014
Çanakkale’nin Avrupa yakasında bulunan iki ilçesinden birisi olana Eceabat’ta bulunan ve Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı olarak anılan topraklar aslında Türk Milletinin yedi düvele ‘DUR’ dediği ve bağımsızlık ateşinin, Cumhuriyet adımının atıldığı yerdir. I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nin savaştığı 9 cepheden biri ve kazandığımız tek cephedir.
Mustafa Kemal Atatürk’ün daha ilk günden savaşın seyrini değiştirdiği ve sekiz buçuk ay süren kara savaşları boyunca yaptıklarıyla Dünya’ya kendisini Anafartalar Kahramanı olarak tanıttığı yerdir. 3 Kasım 1914 tarihinde Çanakkale Boğazı’nın giriş tabyalarının bombalanmasıyla başlayan, 18 Mart 1915 tarihinde boğazı geçmek için gelen İtilaf Donanmasının geri püskürtülmesiyle devam eden ve 25 Nisan 1915’te çıkarmalar ile başlayan Kara Savaşları’nın 9 Ocak 1916’da İttilaf güçlerinin yarımadayı terketmesiyle son bulan savaşlar silsilesidir Çanakkale Savaşları.
Bugün içerisinde 32 şehitlik ve anıt, 35 yabancı mezarlık ve anıt, 4 kale, 5 tabya, 2 müzeyle beraber tam anlamıyla bir açık hava müzesi olana Savaş Alanalarını her sene milyonlarca Türk vatandaşının yanı sıra; özellikle Avustralya, Yeni Zelanda, Büyük Britanya vatandaşları da ziyaret etmektedir.
37. Eflatun Pınar: Hitit Su Anıtı (Konya) 2014
Konya-Beyşehir’de Dünya’nın ilk imparatorluğu olarak adlandırılan Hititlerin suya olan ihtiyacını ve suya verilen önemi anlamamızı sağlayan önemli bir anıt. Üzerinde hiyeroglif ve Luvice yazıtın olduğu 13x8 metre ölçülerinde bir havuz ve kanallardan oluşup suyun kaynağına inşa edilmiştir.
38. İznik (Bursa) 2014
İznik, şu zamana kadar adını çok duymadımız, fakat bundan sonra önemli bir çekim merkezi haline gelmesi için ciddi çalışmların yürütüldüğü, kendisiyle aynı isme sahip İznik Gölü’nün doğu kıyısında bulunan bir kent. Günümüzde küçük bir ilçe olsa da tarih boyunca 3 büyük devlete (Bizans, Anadolu Selçuklu Devleti, Osmanlı Devleti) başkentlik yapmış bir şehir burası. 4 kapısı olan 4970 metrelik surlarının önemli bir kısmı hala ayakta.
Erken Osmanlı Dönemi eserlerinin yanı sıra, Roma, Bizans dönemi eserlerini de sokaklarda gezerken görebilirsiniz. 1600 yıllık Ayasofya’ya sahip olan ve aynı zamanda Hristiyanlığın 7 konsülünden birinci (375) ve yedincisine (787) ev sahipliği yapan İznik, Hristiyanlar için, inanç turizmi için önemli bir merkez olmaya aday. Camilerden hamamlara, türbelere, imarethaneye, roma tiyatrosuna, surlara, kapılara, çini fırınlarına kadar birçok yapıyı birarada görebilirsiniz.
39. Mahmutbey Camii (Kastamonu) 2014
Kastamonu’ya 18 kilometre mesafedeki Kasaba Köyü’nde bulunan Mahmut Bey Camii, Candaroğulları Beyliği Dönemi’nde Emir Mahmut Bey tarafından yaptırılır. Mihrabı dışında tamamen ahşap olan cami çivi vb. malzemeler kullanılmadan kündekari tekniğiyle inşa edilmiş. Tavanından taşıyıcı öğelerine kadar tamamen ahşap olan caminin en eşsiz parçalarından olan kapısının yerine replikası konup aslı Kastamonu merkezde bulunan Etnografya Müzesi’nde sergilenmektedir.
40. Ahi Evran Türbesi (Kırşehir) 2014
Ahilik denilen esnaf teşkilatının kurucusu ve önderi olan Ahi Evran, 1171 yılında Hoy şehrinde doğmuş ve 1262 yılında Kırşehir’de vefat etmiştir. Anadolu’da bulunan ve Anadolu’ya gelen esnaf ve sanatkarların korunması, birlik beraberlik içerisinde belirli bir düzen ile yaşamlarını sürdürmeyi amaçlayan kurallar ile esnafın piri olarak tanınmıştır. Günümüzdeki oda ve esnaf teşkilatlarının temelini atmış olan Ahi Evran’ın türbesi ise 1482 yılında yaptırıldı.
41. Vespasianus - Titus Tüneli (Hatay) 2014
Hatay’ın Samandağ ilçesinde bulunan ve 875 metre uzunluğu ile Antik Dünya’nın el yapımı en uzun tüneli olarak adlandırılan Vespasianus-Titus Tüneli, bölgedeki Seleuceia Pieria kentinin limanının, sel suları sonrası dolmasını engellemek amacıyla Roma Döneminde 1000 esir çalıştırılarak yaptırılır. M.S. I. yüzyılda Vespasianus inşayı başlatan, Titus ise bitiren kişi olmasından dolayı tünel bu isimle adlandırılır.
42. Zeynel Abidin Camii ve Mor Yakup (St. Jacob) Kilisesi (Mardin) 2014
Nusaybin’de Suriye sınırına 250 metre mesafede iki farklı dine ait yapının neredeyse yan yana olması bölge tarihinin, kültürünün zenginliğinin göstergesi olsa gerek. Bir tarafta 12. yüzyılda yapıldığı düşünülen, Hz. Muhammed’in 13. kuşak soyundan olan Zeynel Abidin ve kardeşi Sitti Zeynep’in türbeleri, cami, medrese yapıları; diğer tarafta ise Nusaybin psikoposu olan Mor Yakup’un 313 yılında inşa ettirdiği ve daha sonradan Mor Yakup Kilisesi adıyla anılan yapı.
43. Akdamar Kilisesi (Van) 2015
915-921 tarihleri arasında Ermeni Kral Gagik Ardsruni tarafından, Van Gölü’nün içerisindeki en büyük ikinci adaya inşa edilen kilise, özellikle süslemeleriyle ön planda olan bir yapı. Zaman içerisinde birçok ekleme yapılan Ermeni kilisesi olan Akdamar Kilisesi, gerçekleştirilen restorasyon sonrasında 2007 yılında müze-kilise olarak ziyarete açıldı. Özellikle dış kısımlarındaki bitkisel geometrik süslemeler, Hz. İsa ve Meryem’in hayatını, günlük hayatı anlatan hayvan şeklindeki taş kabartmaları yapının en dikkat çekici özelliklerindendir.
44. Aspendos Antik Kenti Tiyatrosu ve Su Kemerleri (Antalya) 2015
Aspendos Antik Kenti dense de bu isim söylendiğinde akla öncelikle Aspendos Tiyatrosu gelir. Kentin geçmişinin M.Ö. 12. yüzyıla kadar dayandığı söylense de, M.S. 2. yüzyılda Curtius Crispinus ve Curtius Auspicatus isimli Romalı iki kardeşin inşa ettirdiği yaklaşık 9 bin kişilik tiyatro, bölgenin en bilinen yapısı, tabii su kemerleriyle beraber.
Su kemerleri de tiyatro ile aynı yüzyılda 924 metre uzunluğunda dağdan kente su getirmek için inşa ettirilmiş. Bunların yanı sıra agora, nymphaion, hamam, gymnasion, bouleuterion (meclis) yapılarını görebileceğiniz kent, Antalya Serik’te bulunuyor.
45. Eshab-ı Kehf Külliyesi (İslami-Osmanlı Sosyal Kompleksi) (Kahramanmaraş) 2015
Eshab-ı Kehf ya da ülkemizin birçok noktasında duyduğumuz ismiyle Yedi Uyurlar, Selçuk’ta mı, Tarsus’ta mı, Afşin’de mi bilinmez ama Afşin’deki külliyenin inşa edilmesine vesile olan ve sadece İslamiyet’te değil diğer inanışlarda da kendisine yer bulan bir hikaye.
Roma döneminde İmparator Dakyanus’un dayatmalarından kaçarak kendi inançlarını yaşamak için bir mağaraya sığınan, 309 yıl uyuya kaldıktan sonra uyanan Yemliha, Mekseline, Mislina, Mernuş, Sazenuş, Tebernuş ve Kefeştetayuş isimli 7 gencin hikayesidir. İlk olarak bu hikaye üzerine Bizans İmparatoru Theodisius bölgeye daha sonra İsa Mescidi olarak bilinecek olan bir kilise yaptırır. 13.,15. Ve 16. yüzyıllarda yapılan eklemelerle Eshab-ı Kehf Külliyesi tamamlanır.
46. Mudurnu Tarihi Antik Kenti: Ahiliğin Tanıkları (Bolu) 2015
Bolu’nun Mudurnu ilçesi sivil Türk mimarisinin en güzel örneklerini görebileceğiniz bir kent olması yanı sıra Erken Osmanlı döneminin Anadolu’nun önemli bir ortak değeri olan Ahilik geleneğinin yaşatıldığı bir bölge. Kentin tarihi çarşısında bunun izlerini, etkisini hala görebiliyorsunuz.
Tarihi İpek Yolu üzerinde olmasının da etkisiyle zamanla Ahilik, kentin bir parçası haline gelmiş durumda. Esnaf Duası, orta parası, birikme geceleri, hacet bayramları, karakucak güreşi önemli Ahilik geleneklerindendir. Kentte Yıldırım Beyazıt Camii, Kanuni Sultan Süleman Camii, Saat Kulesi, Armutçular Konağı, Arasta ve Mudurnu Evleri görecekleriniz arasında. UNESCO tarafından geçici miras listesine kabul edilen Mudurnu, aynı zamanda bir Cittaslow kentidir.
47. Dağlık Frigya (Eskişehir, Kütahya, Afyon) 2015
M.Ö. 9. yüzyıldan itibaren bir devlet haline gelmeye başlayan, Balkan kökenli Frigler, Gordion’u merkez yaptıktan sonra geniş bir alana yayılmaya başladılar. Özellikle Eskişehir, Kütahya, Afyon üçgeninde Kapadokya’yı andıran volkanik oluşumlar ve Frigler’den kalma mağara ve benzeri yapılar Anadolu’ya bırakılmış öenmli değerlerdir. Kayalar işlenebilir olduğundan yaptıkları anıtlar ve üzerlerindeki bezemeler Frig sanatının en güzel örneklerini oluşturuyor.
48. Stratonikeia Antik Kenti (Muğla) 2015
Muğla – Yatağan’a 7 kilometre mesafede mermerden inşa edilmiş en büyük şehirlerden biri. Eski adı Idrias olsa da Seleukos’un kralı olan Antiokhos eşi Stratonike adına kenti yenileyince isim de Stratonikeia olarak değişmiş. Anadolu’nun neredeyse her köşesinde olduğu gibi Persler, Pergamon Krallığı, Büyük İskender, Roma, Bizans hakimiyetleri ardından Türk egemenliği başlamış. Hippodamik yani ızagara planlı inşa edilen kentte bouleterion, Serapis Tapınağı olabileceği düşünülen anıtsal bir kapı, tiyatro ve nekropolis gezi sırasında görecekleriniz arasında.
49. Uzunköprü (Edirne) 2015
1270 metre uzunluüu ve 174 kemeri ile Dünya’nın en uzun taş köprüsü olan Uzunköprü, II. Murat döneminde Mimar Muslihiddin’e 1427 – 1443 yıllarında yaptırılır. Dönemin başkenti Edirne ile iç bölgelerin bağlantısını sağlamak amacıyla Ergene Nehri üzerine yaptırılır. Kilit taşlarının üzerinde çeşitli insan ve hayvan figürleri, geometrik motiflerle bezelidir. Kendisiyle aynı isme sahip Edirne Uzunköprü’dedir.
50. İsmail Fakirullah Türbesi ve Işık Kırılma Mekanizması (Siirt) 2015
Işık Kırılma Mekanizması, Siirt Tillo doğumlu, dönemin önde gelen şahsiyetlerinden birisi İsmail Fakirullah’ın vefatından sonra öğrencisi olan İsmail Hakkı tarafından, 18. yüzyılda inşa edilmiş olan 10 metre yüksekliğindeki 8 köşeli kuledir. Hocası vefat edince ‘Hocamın başucunda doğmayan Güneş’i neyleyim?’ diyerek, inşa etmiş olduğu kulenin ucundaki mekanizma ile yılda 2 defa -yani 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde- Güneş’in İsmail Fakirullah’ın türbesinin başucuna düşmesini sağlar. Her sene ekinoks tarihlerinde 5 dakikalık bu ana tanıklık etmek için gündoğumunda toplanırlar.
51. Yıldız Sarayı Kompleksi (İstanbul) 2015
İstanbul Beşitaş’ta yeşillikler içinde olan Yıldız Sarayı, Osmanlı Devlet yönetiminin yapıldığı saraylardan biridir. I. Ahmet dönemiyle ilgi görmeye başlayan bu çevre, III. Selim’in annesi Mikrişah Sultan için yaptırdığı köşkten dolayı bu isimle adlandırılır. II. Abdülhamid dönemiyle beraber devletin yönetim merkezi olarak kullanılmaya başlanmış.
Balyan ailesi ve İtalyan mimar Raimondo D’Arocco’nun zaman içerisinde yaptıkları eklemelerle Osmanlı son döneminin önemli bir mimari eseri haline gelir. Yıldız Sarayı Kompleksi içerisinde bulunan köşkler, kütüphane, tiyatro, müze, eczane ve atölyelerden oluşur.
52. Bodrum Kalesi (Muğla) 2016
Bodrum merkezde hemen limanın yanı başında yükselen Bodrum Kalesi’nde klasik kale bölümlerinin (zindan,surlar, buçlar vs.) dışında Su Altı Arkeoloji Müzesi olarak kullanılan bölümü de var ki içerisinde 3300 yıllık Uluburun Batığı’nı görebilirsiniz. 1406 – 1523 yıllarında St. John Şövalyeleri tarafından yaptırılır ve şövalyelerden kalan en güzel eserdir.
53. Sivrihisar Ulu Camii (Eskişehir) 2016
Emineddin Mikail tarafından 1274 yılında yaptırılan cami, Anadolu’da oldukça az olan ahşap cami örneklerinden birisir. 67 ahşap direğin taşıdığı camide bazı direkler geometrik, bitkisel motiflerle süslenmiş ve Bizans başlıklarıyla yapılmıştır.
54. Hacı Bayram Camii ve Çevresindeki Tarihi Alanlar (Ankara) 2016
1352 – 1429 tarihleri arasında Anakar’da yaşamış zamanının önde gelen mutasavvıf, şair ve Bayrami tarikatının kurucusudur. 1428 yılında Hacı Bayram Camii, 1429 yılında ise türbe Romalılardan kalan Augustus Tapınağı’nın yanına inşa edilmiş. Aralarında yaklaşık 1450 sene olan iki ibadethane yan yana ziyaretçilerini bekliyor.
55. Sultan II. Beyazıd Han Külliyesi (Edirne) 2016
1484-1488 yılların dönemin Osmanlı başkenti Edirne’de inşa edilen Sultan II. Beyazıd Han Külliyesi, cami, hamam, imaret, medrese, darüşşifa, mutfak ve depo bölümlerinden oluşur. Fakat bunların arasında en meşhur olanı darüşşifadır. Musiki ve su sesi yöntemleriyle de tedavilerin uygulandığı darüşşifa, Osmanlı’nın tıp alanında Avrupa’dan ileri teknikleri sahip olduğunun da göstergesi.
56. Nuruosmaniye Külliyesi (İstanbul) 2016
Klasik Osmanlı yapılarından farklı, barok tarzı Avrupa mimari tarzıyla inşa edilen külliye cami, medrese, türbe, imarethane, hünkar kasrı ve çeşmeden oluşuyor. İstanbul Fatih’te Kapalı Çarşı girişine inşa edilmiş. İnşasını I. Mahmut döneminde başlanmış fakat III. Osman döneminde bitirildiği için Nur-u Osmani adıyla adlandırılmıştır. Barok görünümünün yanı sıra minarelerdeki taş külahlar, eşsiz hat eserleriyle 174 pencere ile cami, külliyenin en dikkat çeken yapısıdır.
57. Malabadi Köprüsü (Diyarbakır) 2016
1147 yılında Artukoğulları Döneminde Timurtaş oğlu Necmettin-i İlgazi tarafından yaptırılan Malabadi Köprüsü, 1000 yaşına merdiven dayamış durumda. Yaklaşık 40 metrelik açıklığındaki kemeriyle nadir eserlerden birisi olan Malabadi Köprüsü’nde tuvalet, dinlenmek için odalar bulunuyor. İnsan, aslan ve güneş figürlü kabartmaları görmeye değer. Diyarbakır Silvan’da Batman il sınırında adeta yıllara meydan okuyor.
58.Tuşpa/Van Kalesi, Van Tarihi Kenti ve Höyüğü (Van) 2016
M.Ö. 9. yüzyıldan itibaren yaklaşık 250 yıl Urartuların başkentliğini yapan Tuşpa Van Kalesi ,100 metre yüksekliğindeki bir kayalığın üzereine inşa edilmiştir. Kuzeyinde yaklaşık 5000 yıllık yerleşim kültürünün bulunduğu höyük ve güneyinde ise 13. yüzyıldan 1915 Rus işgaline kadar yerleşimin devam ettiği Eski Van bulunmaktadır. Eski Van yerleşiminde Van Ulu Camii, Kızıl Minare Camii, Horhor Camii, şapel ve kiliseleri göreceklerinizden birkaçı.
59. Kibyra Antik Kenti (Burdur) 2016
Adını çok duymadığımız fakat artık sıkça adını duyacağımız antik kentlerden birisi 2300 yıllık Kibyra. Gladyatör şehri, sanayi şehri de diyebiliriz Kibyra’ya. Roma ile eşit şartlarda anlaşma yapabilen güçlü bir şehir devleti. 10000 kişilik stadyumu, 9000 kişilik tiyatroyu olan, su sistemine sahip modern bir şehir. Burdur’a 110 kilometre mesafede Gölhisar’da mutlaka görmeniz gereken bir kent.
60. Yivli Minare Camii (Antalya) 2016
Anadolu Selçukluları döneminde en önemli merkezlerden birisi haline gelen Antalya Kaleiçi’nde 1230 yılında I. Alaeddin Keykubad tarafından inşa ettirilen bu cami minaresindeki yivli minaresinden dolayı bu isimle anılır. Anadolu’da bu tip örneği az olsa da en dikkat çekeni kuşkusuz Yivli Minare Camii’dir. Çok kubbeli ana mekanı ile de türünün en eski örneklerindendir.
61. Assos Arkeolojik Alanı (Çanakkale) 2017
Assos, Çanakkale’nin Ayvacık ilçesine 17 kilometre mesafede bulunan şimdiki ismiyle Behramkale Köyü’ndedir. Yaklaşık M.Ö. 2000’lerden itibaren kurulmaya başlanan yerleşim, Midilli Adası manzarasına sahip. Ünlü filozof Aristoteles’in M.Ö. 347-345 yılları arasında yaşadığı ve aynı zamanda Felsefe Okulu kurup dersler verdiği bu şehir, M.S.57 yılında Aziz Paul’un ziyaretiyle Hristiyanlar için de önemli bir merkez haline geldi.
Behramkale Köyü’nün içinden yapacağınız yokuş yukarı bir yürüyüşle şehrin Akropolünü ziyaret edip Apollon Tapınağı’nın kalıntılarını görebilirsiniz. Liman bölgesinegiderken iken şehrin surlarını, nekropolisi, stoasını, tiyatrosunu da ziyaret edebilirsiniz.
62. Ayvalık Endüstriyel Peyzajı (Balıkesir) 2017
22 adası ile Ayvalık, binlerce yıldır barındırdığı zeytin ağaçları ile Anadolu’nun en önemli zeytin ve ürünlerinin üretim merkezlerinden birisidir. Zeytin ve Ayvalık, o kadar içiçe geçmiş ki, kentte gezerken etrafta eski zeytinyağı fabrikalarını, depoları, mağazaları, sabunhaneleri evlerle bir bütün halinde görebiliyorsunuz. Zeytinin bir kenti nasıl şekillendirdiğini ve zeytine dayalı endüstrinin kent peyzajına etkisi çok belirgin.
63. İvriz Kültürel Peyzajı (Konya) 2017
Konya iline 170 kilometre uzaklıkta Halkapınar’da, yılın belirli dönemlerinde suyun kaynağından çıkması ile Hititler tarafından oluşturulmuş bir kutsal alandır. Hititlerden kalan iki kaya kabartması, sunak ve Bizans Dönemine ait bir manastır etraftaki mağara ve yaylalarla kültürel bir peyzaj oluşturuyor. Aynı zamanda bu yapılar Hititler tarafından sınır taşı olarak da kullanılmıştır.
64. Priene Arkeolojik Alanı (Aydın) 2018
İyonya’nın 12 kentinden birisi olan Priene'nin tarihi M.Ö. 7. yüzyıla dayanmaktadır. İyonya Bölgesinin dini ve siyasi merkezi sayılan Panonia, Priene’de bulunuyor. Miletoslu olan mimar Hippodamus tarafından şehir ızgara planlı yani birbirini dik kesen sokaklar halinde inşa edilmiş ve bu plan tipinin en güzel örneği bu kenttedir. Akropol, Demeter Tapınağı, Athena Tapınağı, tiyatro, stoa, bouleuterion, agora, gymnasion, Mısır tanrıları için inşa edilmiş bir sunak başta olmak üzere Pompei’yi andıran ev örneklerini görebileceğiniz bu kent, Aydın’ın Söke ilçesine 15 kilometre mesafede Güllübahçe’de bulunuyor.
65. Gaziantep Yeraltı Suyu Yapıları: Livas ve Kasteller (Gaziantep) 2018
5. yüzyıla kadar yerleşim geçmişi uzanan Gaziantep, su kaynakları açısında zengin ya da yeterli kaynaklara sahip değildi. Bu yüzden suyun dışarıdan kanallar vasıtası ile getirilmesi gerekiyordu. Yer üzerinden tapılacak kanallar hava sıcaklığından dolayı suyun buharlaşmasına sebep olup verimi düşüreceğinden, kazılabilir bir zemin üzerinde olan şehrin altından kanallarla şu taşınmasına karar verildi.
Livas, yer altından su taşımak amacıyla açılan kanallara; kastel ise taşınan suyun toplandığı yerlere yerel ağızda verilen isimdir. Kastel yapıları cami, havuz, tuvalet ve duştur. Günümüze kadar ulaşan tespit edilmiş olanlar ise Pişirici (Beşinci) Kasteli, İhsan Bey (Esenbek) Kasteli, Şeyh Fethullah Kasteli, Kozluca Kasteli, Ahmet Çelebi Kasteli ve İmam Gazali Kasteli’dir.
66. Erken Dönem Anadolu Türk Mirası: Danişmend Beyliği Başkenti Niksar (Tokat) 2018
5000 yıllık geçmişi olan Niksar, tarih boyunca birçok uygarlığın egemenliğine girmiş, 11. yüzyılda Danişmend Beyliği’nin kurucusu Melik Danişmend Gümüştekin Ahmet Gazi tarafından fethedildikten sonra, önce Selçuklu sonra beyliğin egemenliğine girmiştir. Bilim adamları ve din adamlarını beyliğinde en iyi şartlarda ağırlayan Danişmendliler, bu sebeple başkent Niksar’ın bir ilim, kültür merkezi olmasını da sağladılar. Niksar Kalesi, Ulu Cami, Yağıbasan Medresesi Niksar’a değer katan en önemli varlıklar.
67. Justinianus Köprüsü (Sakarya) 2018
Günümüzdeki adıyla daha çok Beşköprü olarak bilinen Justinianus Köprüsü, M.S. 558- 560 yıllarında köprüye de ismini veren Bizans İmparatoru Justinianus tarafından yaptırıldı. 365 metre uzunluğunda ve yaklaşık 10 metre genişliğinde olan 12 kemerli köprü, Erken Dönem Bizans mimarisinin en görkemli örneklerindendir.
68. Sarıkaya Roma Hamamı (Yozgat) 2018
Asıl ismiyle Basilica Therma olan bu açık hava kaplıcası, günümüzde içinde bulunduğu ilçenin adıyla anılıyor. M.S. 2. yüzyılda termal suyun tam kaynağına inşa edilen bu hamam günümüzde de hala kullanılmaya devam ediliyor. Günümüzde sadece 2 katlı 10 gözlü duvarı ayakta kalan bu hamamın, Hristiyanlıkla beraber yine yoğun bir şekilde vaftiz amaçlı kullanıldığı da düşünülüyor.
69. Harput Tarihi Kenti (Elazığ) 2018
Doğu Anadolu’nun eski yerleşimlerinden ve eski Elazığ diyebileceğimiz bir kent Harput. Urartular’dan başlayan tarihi kalıntılarının yanı sıra yemekleriyle, yöreye özgü çalgılarıyla ve özellikle kültürüyle görülmesi gereken bir değerdir. Artuklu, Osmanlı camileri, Urartu Süt Kalesi, Arap Baba Türbesi, Meryem Ana Kilisesi sadece görmeniz gerekenlerin birkaçı.
70. Beypazarı Tarihi Kenti (Ankara) 2020
Konumu itibariyle başkent Ankara'nın sınırlarında bulunan Beypazarı ilçesi, bugün Türkiye'de en çok turist çeken ilçelerin başında geliyor. Geçmişten bugüne uzanan serüveninde bu kadim Anadolu kasabası, nice tüccarların uğrak yolu olmuş, hanlarında kervan sahiplerini ağırlamış. Birçok medeniyeti kucaklamış, ününe ün katmış ama hiç şımarmamış. Kendi özgün kültürünü ve otantik yapısını bozmadan iki binli yıllara adım atmış.
İlk ismi "Lagania" olan ilçe, Hitit'den Galatlara, Roma'dan Bizans’a, Selçuklu'dan Osmanlı'ya tüm misafirperverliği ile kucak açmış asırlar boyunca. Bizans dönemiyle ise "Anastasiopolis" adını almış. Aynı zamanda Osmanlı döneminde Tımarlı Sipahi merkezi olmuştur Beypazarı. Tımar sahibi olan süvari askerlerin merkezi konumunda olan ilçe, ticaretin ve ekonominin yoğunluğundan dolayı da "Beğ Bazarı" adını almıştır. Zamanla Beypazarı olarak dillere yerleşmiştir.
71. İzmir Tarihi Liman Kenti (İzmir) 2020
Günümüzde de ülkemizin en önemli limanı, körfezi diyebileceğimiz İzmir’in Kemeraltı, Basmane ve Kadifekale bölgelerini içine alan bölge Tarihi Liman Kenti olarak Unesco Geçici Miras Listesi’ne alındı. M.Ö. 4. yüzyılın sonlarından itibaren kurulan bölgede Smyrna, Hellenistik Dönem, Roma, Bizans, Beylikler (Çaka Bey), Ceneviz ve Osmanlı izlerini görebilirsiniz. Tarihi İpek Yolunun Dünyaya açıldığı noktalardan biridir. Küçük Asya yani Anadolu, İzmir’in hinterlandıdır ki, bu sebeple binlerce yıldır önemini korumakla kalmamış ve gelişerek, büyüyerek günümüze kadar gelmiştir. 19. yüzyıldan itibaren gayrimüslim mahallelerinin bulunduğu ve bu topluluklara ait dini yapıların bulunduğu bir bölge haline geldi.
72. Karatepe - Arslantaş Arkeolojik Alanı (Osmaniye) 2020
Son Hitit şehri olarak da adlandırılan Karatepe – Arslantaş Arkeolojik Alanı, Osmaniye Kadirli’de bulunuyor. 1958 yılında milli park ilan edilen bölge Aslantaş Baraj Gölü’nün kıyısında ormanlarla çevrili bir alan içerisinde bulunuyor. M.Ö. 8. yüzyılda kendisini bölgenin hükümdarı ilan eden Asativata tarafından bir sınır karakolu olark inşa edilen kale, günümüzde bir açık hava müzesi olarak kullanılıyor. Anıtsal surları, bu surlarda bulunan şehre özge iki kapısı, yazıtları ve daha fazlası ülkemizin ilk açık hava müzesinde sizi bekliyor.
73. Koramaz Vadisi (Kayseri) 2020
Kayseri’de bulunan ve 12 km uzunluğunda bir deprem kırığı olan Koramaz Vadisi, Kapadokya Bölgesi’nin oluşum özelliklerine sahip olan binlerce yıllık bir yaşam mahali. Erciyes ve çevresindeki diğer volkanik dağların patlaması sonucu oluşmuş ve yine bölgenin meşhur vadilerinden Ihlara Vadisi’ne benzer. Roma ve Erken Hristiyanlık Dönemi çekişmelerinden günümüze kalan birçok kilise, güvercinlikler, yer altı savunma noktaları, gözlem noktaları, tümülüsler, taş evler, çeşme ve değirmenler yakın tarihe kadar buranın aktif olarak kullanıldığını gösteriyor.
Vadide 7 farklı yerleşimde 42 kilise tespit edildi. En dikkat çekici olanlardan birisi de vadide Columnarium olarak adlandırılan yapılar. Elit olmayan Romalı vatandaşlarının küllerinin seramik kaplara konduktan sonra saklandığı mezar odaları diyebiliriz ki bunlardan vadide 21 tane bulundu.
74. Zerzevan Kalesi - Mitraeum (Diyarbakır) 2020
Antik dönemde Kraliyet Yolu olarak adlandırılan ve Dara-Mardin, Edessa-Şanlıurfa, Nisibis-Nusaybin, Amida-Diyarbakır arasında stratejik bir noktada yer alan askeri bir kaledir. İlk olarak Asur Döneminde M.Ö. 9. -7. yüzyıllarda böyle bir kalenin varlığından bahsedilmiştir. Roma’nın doğu sınırındaki önemli bir kale olan ve sınır garnizonuolarak kullanılan Zerzevan Kalesi, özellikle Roma-Sasani savaşların kilit bir rol oynamıştır.
Kalenin içerisinde kayaya oyulmuş Mitra inancına ait Mitraeum olarak adlandırılan bir dini merkez de bulunuyor. Bölgenin 639 yılında İslam Devleti tarafından fethedilmesine kadar kullanıldığı, sonrasında ise önemi kaybettiği düşünülüyor. Diyarbakır’ın Çınar ilçesinde geniş bir alana yayılmış kalıntılarla ziyaretçilerini bekliyor.
75. Mardin Midyat Çevresi (Tur Abidin) Geç Antik ve Orta Çağ Kilise-Manastırları (Mardin) 2021
Mardin ve Midyat çevresinde bulunan Tur Abidin bölgesi, Geç Antik ve Orta Çağ dönemlerine ait çok sayıda kilise ve manastır yapısına ev sahipliği yapar. Bu yapılar, özellikle Süryani Hristiyanlık tarihi açısından büyük öneme sahiptir. Bölgedeki manastırlar ve kiliseler, mimari detaylarıyla dikkat çekerken, bölgeyi ziyaret edenler için dinî ve kültürel bir miras sunmaktadır. UNESCO Geçici Listesi’nde yer alan bu alan, inanç turizmi açısından da büyük bir potansiyele sahiptir.
Karma (Doğal ve Kültürel Miraslar)
76. Harşena Dağı ve Pontus Kralları Kaya Mezarları (Amasya) 2015
Amasya’nın tam merkezinden geçen Yeşilırmak'ın bir tarafı eski yalıboyu evlerinin olduğu, diğer taraf ise Yeni Amasya diyebileceğimiz merkezin olduğu kısım. Yalıboyu evleri tarafında Harşena Dağı ve eteklerinde bulunan ve Pontus Krallığı Döneminden kalan Kral Kaya Mezarlarını ziyaret etmek için biraz merdiven çıkmanız gerekiyor. Pontus Krallığı Döneminin kralları için yapılan anıtsal mezarlar, Amasya, krallığın başkenti olduğu için burada daha çok görülüyor. Her ne kadar daha sonradan Sinop başkent olsa da orada bu tip mezarlar göremiyoruz.
77. Güllük Dağı - Termessos Milli Parkı (Antalya) 2000
Antalya’nın Korkuteli ilçesinde, Antalya’ya yaklaşık 30 km mesafede 1970 yılında milli park ilan edilen Güllük Dağı’nda, 1050 metre yükseklikte yer alan Termessos Kenti, Pamphilia olarak adlandırılan bölgenin kentlerinden biri. Diğer antik yerleşimlerde çok fazla göremediğimiz bir orman dokusunun içerisine kurulmuş olan kente ulaşım o kadar zor ki M.Ö. 334 yılında Anadolu’daki seferine başlayan Büyük İskender bile Termessos’u es geçmek zorunda kalır.
Kentte Hellenistik, Bergama ve Roma döneminden agora, Bergama Kralı II. Attalos tarafından inşa ettirilen stoa, 4200 kişilik Hellenistik bir tiyatro, bouleuterion, tapınaklar, sarnıçlar, ev kalıntıları ve kayalara oyulmuş mezarlar görecekleriniz arasında.
78. Kekova (Antalya) 2000
18 Haziran 1990’dan beri doğal sit alanı olan Kekova, Akdeniz’de bulunan en büyük adamızdır. Adalarda İtalya işgali olduğu için ancak 1932 yılında anlaşma sonrası Türkiye’ye bırakılan Kekova, Antalya’nın Üçağız ve Kaleköy yerleşimlerinin hemen karşısında kıyıya paralel uzunca bir ada.
Askeri ve ticari anlamda önemli bir merkez olan yaklaşık 2500 yıllık bi antik şehri de içinde barındırıyor. Fakat M.S. 2. yüzyılda gerçekleşen deprem sonucu şehrin bir kısmı sular altına batar. Bir tekne gezisiyle batık kentin liman, kilise, hamam gibi yapılarını ve su altındaki amphoraları görmenizi ve denizin tadını çıkarmanızı da tavsiye ederiz.
Batık Şehir Kekova hakkında daha fazla bilgi almak için TIKLAYINIZ...
79. Kemaliye Tarihi Kenti (Erzincan) 2021
Kemaliye Tarihi Kenti, doğal güzellikleri ve tarihi dokusuyla Türkiye’nin önemli kültürel miras alanlarından biridir. Erzincan’da yer alan bu kent, eski taş evleri, dar sokakları ve korunmuş geleneksel mimarisiyle dikkat çeker. Osmanlı döneminden kalma yapılar, kentin zengin tarihini yansıtırken, Kemaliye'nin doğal çevresi, ziyaretçilere hem kültürel hem de doğayla iç içe bir deneyim sunar. UNESCO Geçici Listesi’nde yer alan Kemaliye, kültürel zenginliğiyle gelecek nesillere aktarılmayı hak eden bir hazine olarak kabul edilmektedir.
Doğal Miraslar
80. Tuz Gölü Özel Doğa Koruma Alanı (Ankara-Konya-Aksaray) 2013
Kış mevsiminde ülkenin en büyük ikinci,yazın ise suları çekildiği için en büyük üçüncü gölü olan Tuz Gölü, ülke tuz ihtiyacının yarıdan fazlasını karşılamasının yanı sıra kendine özgü bir doğal yaşama da ev sahipliği yapıyor. Özellikle yazın sular çekildiğinde yüzeyinde iyice beliren tuz tabakası ziyaretçilere görsel bir şölen sunuyor.
81. Kızılırmak Deltası Kuş Cenneti (Samsın) 2016
Türkiye’de doğup Türkiye topraklarından denize dökülen 1355 kilometre uzunluğu ile en uzun nehir olan Kızılırmak’ın denize döküldüğü Bafra’da bulunan delta ovası kuş populasyonu açısında önemli merkezlerdendir. 350’ye yakın farklı kuş türünün tespit edildiği delta yılkı atları ve mandaların da doğal ortamlarında yaşadığı bir bölge.
82. Ballıca Mağarası Tabiat Parkı (Tokat) 2019
1085 metre rakımda yer alan Ballıca Mağarası, yaklaşık 3,4 milyon yaşında olmasının yanı sıra soğan tipi sarkıtlarıyla birçok oluşum özelliğinin birarada barındıran bir mağara. İçerisinde yürüyüş parkuru da olan Ballıca Mağarası, 680 metre uzunluğunda ve 8 salondan olşuyor. Özellikle içerisindeki temiz hava, sıcaklık ve nem oranı açısından KOAH ve astım hastalarının şifa aradığı bir mekan olma özelliğine sahip.
Türkiye’nin UNESCO Geçici Listesi'ndeki bu değerli miras alanları, ülkemizin kültürel ve doğal zenginliklerini tüm dünyaya tanıtmak adına büyük bir fırsat sunuyor. Her biri benzersiz bir tarihe ve estetik değere sahip olan bu yerler, hem yerli hem de yabancı ziyaretçilere keşfedilmeyi bekleyen hazineler sunmaktadır. Geçici listedeki bu alanlar, UNESCO'nun asil listesine girme potansiyeli taşıyan önemli adaylar olup, Türkiye’nin eşsiz mirasının korunması ve gelecek nesillere aktarılması açısından büyük önem taşımaktadır.
